Ποιοι ζούσαν, αλήθεια, πριν από 6.000 χρόνια στη σημερινή κοσμική Γλυφάδα και το Ελληνικό; (Στη φωτό γενική άποψη του ακρωτηρίου Αγίου Κοσμά).
Την απάντηση ανέλαβαν να μας δώσουν οι αρχαιολογικές σκαπάνες και το πλήθος των ευρημάτων και των λειψάνων στην ευρύτερη περιοχή από το Παλαιό Φάληρο έως τα Αστέρια της Γλυφάδας.
Στοιχεία όμως για τη ζωή κατά 4η και 3η χιλιετία π.Χ. μας παρείχαν και οι γραφές δύο περιηγητών, του Στράβωνα, τον 3ο μ.Χ αιώνα και του ιστορικού Παυσανία, έναν αιώνα αργότερα (στα μέσα του 2ου μ.Χ. αιώνα), ο οποίος περιέγραψε το τι είδε βγαίνοντας από τον Πειραιά.
Στη φωτό Νεκροταφείο στο Μετρό Αργυρούπολης
Συνθέτοντας μια σειρά, λοιπόν, από σημαντικά ευρήματα, ευδιάκριτα κάποια ακόμη και σήμερα, η αρχαιολόγος Ντίνα Καζά, υπεύθυνη των ανασκαφών, από το 1983 έως το 2011, της ΚΣΤ’ Εφορείας Αρχαιοτήτων, κατόρθωσε να δημιουργήσει την εικόνα που είχε η δυτική παραλία κατά το απώτατο παρελθόν.
«Ανάπλασε» τη ζωή εκείνων των εποχών, τις ανθρώπινες δραστηριότητες, τις δομές των τοπικών κοινωνιών, τα έθιμα και τα έθιμα.
Εργαστήρια κατεργασίας λιναριού, ψαθοπλεκτικής και παραγωγής κεραμικών
Στη φωτό ο Προϊστορικός περίβολος στα Αστέρια Γλυφάδας
Δήμοι Παλαιού Φαλήρου – Αλίμου – Ελληνικού-Αργυρούπολης – Γλυφάδας
Κατά την αρχαιότητα σε αυτές τις περιοχές υπήρχαν οι δήμοι του Φαλήρου, του Αλιμούντος, του Ευωνύμου και της Αιξωνής, σύμφωνα και με τη μαρτυρία του της ΚΣΤ’ Εφορείας Αρχαιοτήτων «Μετά δε τον Πειραιά, Φαληρείς δήμος εν τη εφεξής παραλία. Είθ’ Αλιμούσιοι, Αιξωνείς, Αλαιείς Αιξωνικοί… και κατά τους Αιξωνέας δ’ εστίν Υδρούσσα» (Στρ. ΙΧ 398).
Ο δήμος του Ευωνύμου βρισκόταν δεξιά και αριστερά της σημερινής λεωφόρου Βουλιαγμένης και περιελάμβανε κομμάτι της σημερινής Ηλιούπολης.
Στη φωτό Οστεοδόχος κάλπη από την Αεροπορική Βάση Ελληνικού
Από αγγεία που βρέθηκαν σε πρωτοελλαδικό νεκροταφείο στα Αστέρια Γλυφάδας και από άλλα φτωχότερα στο Ελληνικό, προκύπτει πως οι περιοχές Αλίμου και Γλυφάδας κατοικούνταν από τα τέλη της 4ης και σε όλη την 3ης χιλιετία π.Χ.
Λείψανα βρέθηκαν, πρωτοελλαδικά και μεσοελλαδικά, και στις περιοχές ΄Αγιος Κοσμάς, Κοντοπήγαδο Αλίμου (οικιστικά συγκροτήματα, εργαστήρια κατεργασίας λιναριού, ψαθοπλεκτικής, καλαθοπλεκτικής και παραγωγής κεραμικών), Αστέρια Γλυφάδας.
Φάληρο, Λουτρά Αλίμου, Άγιος Κοσμάς και Αλυκή Γλυφάδας-Βούλας κατοικούνταν κατά τα μυκηναϊκά χρόνια, από τον 14ο έως τον 12ο αι. π.Χ. και χρησιμοποιούνταν η ακτή του φαληρικού λιμένα στο Δέλτα Φαλήρου.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν συλλεγεί, η Ακρόπολη φαίνεται πως διαχειριζόταν (τον 13ο και 12ο αι. π.Χ.) την παραγωγή και διακίνηση των προϊόντων του Φαλήρου, του Αγίου Κοσμά και του Κοντοπήγαδου, μέσω του φαληρικού λιμένα.
Από τον 8ο στον 4ο αιώνα π.Χ.
Στη φωτό Αγγεία από αποθέτη Πρωτοελλαδικού νεκροταφείου στα Αστέρια Γλυφάδας
Από τις ανασκαφές ανακαλύφθηκαν νεκροταφεία στο Δέλτα Φαλήρου, στον ΄Αλιμο (στο κτήμα Γερουλάνου, στην πλατεία Παναγούλη και σε άλλα οικόπεδα), στην Αργυρούπολη και το Ελληνικό (αμαξοστάσιο του Τραμ, Αεροπορική Βάση, σταθμός Μετρό Αργυρούπολης, πλατεία Λευκωσίας Αργυρούπολης κ.λπ.), που προϊδεάζουν για τη ζωή που συνεχιζόταν στην παραλιακή ζώνη, με ένα μάλιστα ανεπτυγμένο οδικό δίκτυο: αστική οδός και παραλιακή συνέδεαν το άστυ, τον Πειραιά και το Φάληρο, με τη Λαυρεωτική και το Σούνιο.
Θέατρα στα κλασικά χρόνια
Σε επιγραφές αναφέρεται το θέατρα της Αιξωνής, που δεν έχει ακόμη ανευρεθεί. Αντίθετα, έχουν εντοπιστεί το θέατρο του Ευωνύμου και του Αλιμούντος στον ΄Αλιμο.
Φιλολογικές αναφορές υπάρχουν και για τα ιερά και τους ναούς των τεσσάρων δήμων, από τα οποία έχει εντοπιστεί μόνο η θέση του Θεσμοφορίου του Αλιμούντος και όχι του Φαλήρου, που αναφέρει ο Παυσανίας, ή των άλλων δήμων.
Σύμφωνα με την αρχαιολόγο Ντίνα Καζά, τέλος, «η θεμελίωση ενός κτηρίου μικρών διαστάσεων εντός του Εθνικού Αθλητικού Κέντρου του Αγίου Κοσμά ίσως ανήκει σε μικρό ναό, άγνωστης θεότητας. Το Ακρωτήρι του Αγίου Κοσμά, ως γνωστόν από τα τέλη του 19ου αιώνα έχει ταυτιστεί με την Κωλιάδα των αρχαίων, αν και τελευταία επανεξετάζεται το θέμα της συγκεκριμένης ταύτισης, χωρίς όμως να υπάρχουν ανασκαφικά στοιχεία που θα έλυναν διά παντός το ζήτημα».
