του ΜΑΚΗ ΑΝΔΡΟΝΟΠΟΥΛΟΥ*
Υπάρχει ένα κρίσιμο ερώτημα που δεν έχει απαντηθεί: «γιατί η Γερμανία συγκεντρώνει χρυσό;»… Το γεγονός παρατηρείται εδώ και χρόνια, καθώς σποραδικά δημοσιεύματα στον διεθνή οικονομικό τύπο επισημαίνουν κινήσεις παλιννόστησης του χρυσού της Bundesbank που είναι κατατεθειμένος στο εξωτερικό, με περιστασιακές εξηγήσεις. Όμως, το γεγονός ούτε σποραδικό, ούτε τυχαίο είναι, αλλά εντάσσεται σε ένα στρατηγικό σχέδιο του Βερολίνου με πολλές πιθανές εξηγήσεις.
Πρόσφατα, το Zero Hedge επεσήμανε ότι η Γερμανία άρχισε τον επαναπατρισμό 1.400 τόνων χρυσού που είχε αποθηκεύσει στα θησαυροφυλάκια της Fed στη Νέα Υόρκη, καθώς και ότι το ίδιο κάνουν η Ολλανδία και η Φινλανδία που αποτελούν πυλώνες του γερμανικού imperium στο eurogroup. Η Ολλανδία τράβηξε γύρω στους 120 τόνους χρυσού από τα θησαυροφυλάκια της Fed, ενώ η Φινλανδία απέσυρε τελευταία πάνω από 350 τόνους χρυσού από την Τράπεζα της Αγγλίας και λέγεται ότι μόνο το 4% του χρυσού της είναι εκτός της χώρας. Να συμπληρώσουμε ότι η Γερμανία ήταν μετά την Κίνα ο δεύτερος αγοραστής χρυσού τα προηγούμενα χρόνια κατά τα οποία η τιμή του οδηγήθηκε στα ύψη. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που σχεδόν όλος ο ιδιωτικός χρυσός που συγκεντρώθηκε τα χρόνια της κρίσης στην Ελλάδα έγινε πλακίδια που πήγαν στην Γερμανία (ΣΣ: είναι να αναρωτιέται κανείς τι ξέρει και τι έχει μετρήσει σχετικά η Τράπεζα της Ελλάδος).
Γιατί τα κάνει όλα αυτά η Γερμανία και οι δορυφόροι της; Οι εξηγήσεις που μπορεί να δοθούν στο ερώτημα είναι εύλογες και συνδέονται, έως ένα βαθμό με τον γερμανικό οικονομικό συντηρητισμό. Υπάρχουν και εξηγήσεις που θα μπορούσαν να τοποθετηθούν στο χώρο της θεωρίας της συνομωσίας, αλλά που όμως είναι κι αυτές συμβατές με την κυρίαρχη γερμανική θεώρηση των πραγμάτων ή αποτελούν έκφανση της γερμανικής ακράτειας για επέκταση. Συγκεκριμένα:
Πρώτη εξήγηση είναι η ανασφάλεια που υπάρχει στο διεθνές σύστημα μετά την κρίση του 2008. Η ευρωζώνη έχει σοβαρά προβλήματα, η Κίνα έχασε 4 τρισ. δολάρια κεφαλαιοποίηση σε ένα μήνα, η οικονομία των ΗΠΑ σε τραβάει κ.ο.κ. Συνεπώς, η παλιννόστηση του χρυσού και η αύξηση των αποθεμάτων του είναι κρίσιμη για τη Γερμανία που έχει συγκεντρώσει όλη τη ρευστότητα και τις καταθέσεις της ευρωζώνης, ώστε να υπάρχει αντίβαρο σε μια απρόσμενη κρίση (πχ. αν σκάσει η Ιταλία).
Δεύτερη εξήγηση μπορεί να είναι η ίδια η γερμανική οικονομία και οι κρυφές της αδυναμίες: α) είναι άγνωστο το δημοσιονομικό έλλειμμα που είναι κρυμμένο στα ομόσπονδα κρατίδια, β) είναι ένα ερώτημα ποια είναι η πραγματική κατάσταση της Deutschebank. Αναλυτές κάνουν λόγο για δεκάδες τρισ. ευρώ που είναι επενδεδυμένα σε τοξικούς τίτλους στην Ασία και την Ευρώπη και βρίσκονται στο χαρτοφυλάκιό της. γ) Μην ξεχνάμε τις σχετικά πρόσφατες χρεοκοπίες της Hypo Real Estate, της Industriebank (IKB), της Dresdner Bank, δεύτερη σε μέγεθος τράπεζα της Γερμανίας, που απορροφήθηκε από την Commerzbank και τις Landesbank, όπως η Baden-Wurttemberg, η West και η Sanchen, που ενισχύθηκαν με δεκάδες δισ. ευρώ για να διασωθούν. δ) Ορισμένοι παρατηρητές επισημαίνουν ότι η δομή της Τραπεζικής Ένωσης έτσι όπως συγκροτήθηκε από το Βερολίνο, προβλέπει την διάσωση από την 1.1.2016 των τραπεζών του ευρωσυστήματος από τους ίδιους μετόχους, τους ομολογιούχους και τους καταθέτες τους κατά σειρά προτεραιότητας. Και αυτό αφορά και τις γερμανικές τράπεζες που έχουν υπερεπενδύσει σε τοξικά και που βρίσκονται συνεχώς υπό διερεύνηση σκανδάλων (πχ. χειραγώγηση euribor και libor κλπ) και υπόκεινται σε τσουχτερά πρόστιμα. Συνεπώς, για καλό και για κακό, το το Βερολίνο σε αυτές τις περιπτώσεις δημιουργεί ένα «χρυσό αντίβαρο» αξιοπιστίας, καθώς μια νέα κρίση που θα συνοδευόταν από φυγή καταθέσεων από τις γερμανικές τράπεζες προς τις ελβετικές ή τις βρετανικές, θα μπορούσε να ανατινάξει την γερμανική ισχύ.
Τρίτη εξήγηση μπορεί να είναι μια αποχώρηση της Γερμανίας και των δορυφόρων της από την ευρωζώνη (Germanexit) και η δημιουργία μιας Ζώνης του Ευρωμάρκου που θα εξελισσόταν ταχύτατα σε πολιτική ένωση. Αν και η ΕΕ και η ευρωζώνη αποτελούν τον ζωτικό χώρο της Γερμανίας, σε περίπτωση που ο εκκολαπτόμενος άξονας Γαλλίας-Ιταλίας σταθεί εμπόδιο στην «πολιτική ολοκλήρωση» της ευρωζώνης με γερμανικούς όρους ή ακόμη σε περίπτωση ανεξέλεγκτων καταστάσεων στον χρηματο-οικονομικό τομέα, είναι προφανές ότι το Βερολίνο θα προχωρήσει σε μια στρατηγική υποχώρηση δημιουργώντας ένα νέο νόμισμα, το ευρωμάρκο, στο οποίο θα προσχωρήσουν οι χώρες δορυφόροι του. Κάτι που θυμίζει την τευτονική Χανσεατική Ένωση του 13ου – 14ου αιώνα στη Βόρεια Θάλασσα.
Οι κινήσεις Σόιμπλε και Ολάντ
Η επιστροφή της Κομισιόν, με αφορμή την ελληνική διαπραγμάτευση, στο προσκήνιο των ευρωπαϊκών υποθέσεων, μετά τον πολυετή παραγκωνισμό της από το
μη θεσμοθετημένο με συνθήκη eurogroup, αποκάλυψε τους κρυφούς ςσχεδιασμούς του Βερολίνου για επικυριαρχία. Έτσι, μόλις κατέπεσε το σχέδιο Σόιμπλε για 5ετές time out της Ελλάδας από την ευρωζώνη, ο Γερμανός καγκελάριος πρότεινε ξεδιάντροπα να μειωθούν οι αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (πχ. πρωταρχικές λειτουργίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης του ανταγωνισμού εντός της ΕΕ), ώστε να αποφευχθεί ενδεχόμενη σύγκρουση συμφερόντων, διατηρώντας ένα πολιτικό ρόλο.
Το νέο σχέδιο Σόιμπλε επιχειρεί να δημιουργήσει αντίβαρο, τόσο στις προτάσεις Γιούνκερ για την ολοκλήρωση της ευρωζώνης στην κεφαλαιαγορά και άλλους τομείς, όσο -κυρίως- οι προτάσεις του Γάλλου προέδρου Φρανσουά Ολάντ που προσβλέπουν στην αποσόβηση της κρίσης στην ευρωζώνη, με τη δημιουργία μιας «κυβέρνησης της ευρωζώνης», με δική της Βουλή και προϋπολογισμό.
Η αλήθεια είναι πως αντίστοιχες ιδέες έχουν διαρρεύσει κατά περιόδους και από την γερμανική πλευρά και πως πίσω από κάθε έννοια, ο κάθε παίκτης έχει άλλα πράγματα στο μυαλό του και άλλους στόχους. Ο Ολάντ πάντως, με τις προτάσεις αυτές, επιχειρεί δύο πράγματα: 1) να ανακόψει τη φόρα του Βερολίνου στην επιβολή της βούλησής του και 2) να ανακτήσει την χαμένη ισοτιμία στον γελλογερμανικό άξονα.
Τα γερμανικά πλεονάσματα…
Μόλις πριν λίγες μέρες ο γνωστός αναλυτής Βόλφγκανγκ Μυνχάου έγραψε στο Der Spiegel για την «διαλυτική ανισορροπία» που προκαλούν στην ευρωζώνη τα υπερβολικά γερμανικά εμπορικά πλεονάσματα, καταλήγοντας σε τρία σενάρια για το μέλλον της νομισματικής ένωσης. Ως γνωστόν, το ευρωπαϊκό κεκτημένο θεωρεί «υπερβολικά» τα πλεονάσματα πάνω από το 6% του ΑΕΠ και στη Γερμανία από το 2012 είναι 7-8% (20 δισ. ευρώ/χρόνο) και συνεχίζουν να αυξάνονται, γεγονός που προκαλεί μείζονα στρέβλωση στην ισορροπία της ευρωζώνης προκαλώντας καλπάζουσα ανεργία. Ο Μυνχάου θεωρεί καλύτερη λύση τις προτάσεις Ολάντ. Το κοινοβούλιο της ευρωζώνης θα διαμορφώσει νέες ισορροπίες, ενώ παράλληλα θα υπάρχει το δικαίωμα να δανείζεται η ευρωζώνη συλλογικά. Η δεύτερη εκδοχή είναι ένας «συνασπισμός των προθύμων-χωρών» που θα ενταχθούν στο γερμανοκεντρικό οικοδόμημα, ενώ η τρίτη πιθανή εξέλιξη είναι ένα ατύχημα που θα τίναζε την ευρωζώνη στον αέρα. Εμείς εδώ επισημαίνουμε πόσο μοιάζει με τη τρίτη δική μας προσέγγιση, η εκδοχή των προθύμων του Μυνχάου…
Μια τέταρτη εκδοχή, που σε συνδυασμό με τις προτάσεις Ολάντ μοιάζει να είναι η πιο ενδεδειγμένη, προέρχεται από τον Γερμανό οικονομολόγο και πρώην υφυπουργό, Χάινερ Φλάσμπεκ. Σε πρόσφατη συνέντευξή του στην αυστριακή εφημερίδα Der Standart επεσήμανε πως το Βερολίνο έκανε ένα καθοριστικό λάθος, προωθώντας από την αρχή μια πολιτική μείωσης των μισθών, τόσο για την ευρωζώνη, όσο και στην Ελλάδα, δήθεν αντισταθμίζοντας την αδυναμία υποτίμησης του νομίσματος (εσωτερική υποτίμηση). Θεωρεί πως η μόνη λύση που υπάρχει είναι η ετήσια αύξηση των μισθών στην Γερμανία κατά 5% για δέκα χρόνια!.. Είναι προφανές ότι με αυτή την προσέγγιση επιλύεται θεωρητικά το ζήτημα των γερμανικών πλεονασμάτων.
Η πολιτική αδυναμία και Germanexit
Η «τευτονική μανία με τους σφιχτούς κανόνες» αναδεικνύεται σε κεντρικό πρόβλημα στην διοίκηση και στην εξέλιξη της ευρωζώνης επισημαίνει ο καθηγητής του Πρίνστον Harold James σε άρθρο του στο Social Europe, ενώ ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Γίοσκα Φίσερ με άρθρο του για την «Επιστροφή του άσχημου Γερμανού» τονίζει ότι τη νύχτα 12-13/7 η Γερμανία ξόδεψε μονομιάς την εμπιστοσύνη που είχε ανακτήσει στον κόσμο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το κύμα του ευρωσκεπτικισμού και των εθνικιστικών κομμάτων που σάρωσε την Ευρώπη τον Μάιο του 2014, ακολουθείται πλέον από ένα κύμα αντιγερμανισμού και το Βερολίνο εξακολουθεί να κρύβεται πίσω από το δάκτυλό του. Η ελληνική συνθηκολόγηση αποτελεί μια πύρρειο νίκη για τον Σόιμπλε. Θα πρέπει κάποιος να του πει πως η Ελλάδα είχε συνθηκολογήσει και το 1941, αλλά συνέχισε να αντιστέκεται εγκλωβίζοντας στη χώρα σημαντικά γερμανικά στρατεύματα με δραματικές συνέπειες για την Βέρμαχτ στα άλλα μέτωπα. Όπως γράφαμε πριν μερικές βδομάδες, «ο πόλεμος θα είναι μακρύς και θα τον χάσουν»…
*Ο Μάκης Ανδρονόπουλος είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Σπούδασε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο
