της ΜΕΛΙΝΑΣ ΚΡΙΤΣΩΤΑΚΗ *
Το φαγόπυρο ή αλλιώς “Μαύρο Σιτάρι” (Fagopyrum esculentum) είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο στις ασιατικές χώρες, όπου αποτελεί βασικό συστατικό για τα soba noodles. Είναι σπόρος χαμηλού θάμνου που είναι αυτοφυής στην Ασία. Η καλλιέργειά του ξεκίνησε από την Κίνα και στη συνέχεια διαδόθηκε στη Ρωσία, την Ολλανδία, τη Γαλλία, τις ΗΠΑ και τον Καναδά. Αν για κάποιους από εμάς είναι άγνωστος σπόρος, για τους λάτρεις της υγιεινής διατροφής έχει τη φήμη της ενεργειακής βόμβας καθώς θεωρείται ως ένα από τα super foods. Δεν περιέχει γλουτένη και τρώγεται συνήθως από όσους πάσχουν από κοιλιοκάκη (μακροχρόνια πεπτική διαταραχή), Νόσο του Crohn ή σερβίρεται ως εναλλακτικό του ρυζιού και της πατάτας.
Το φαγόπυρο είναι πηγή πρωτεϊνών, σε σχέση με την χαμηλή ποσότητα που έχουν τα δημητριακά, καθώς 100 γρ. φαγόπυρου περιέχουν 11-14 γρ. πρωτεϊνης. Επίσης, είναι πλούσιο σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, βιταμίνες Ε και Κ, φολικό οξύ και μέταλλα όπως π.χ. το ασβέστιο, ο χαλκός, ο σίδηρος, το μαγνήσιο, ο φώσφορος και το σελήνιο. Βοηθάει στην καλή λειτουργία του κυκλοφορικού, στη μείωση της LDL χοληστερίνης (“κακή” χοληστερίνη) και της υπέρτασης. Μας εφοδιάζει, ακόμη, με αρκετές φυτικές ίνες καθώς 100 γρ. φαγόπυρου περιέχουν 10 γρ. φυτικών ινών. Υπάρχουν ενδείξεις ότι το φαγόπυρο μπορεί να βοηθά στη ρύθμιση της ινσουλίνης και ως εκ τούτου του διαβήτη. Τέλος, είναι τροφή πλούσια σε φλαβονοειδή (ρουτίνη) με ισχυρή αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση.
Είτε ολόκληρους καρπούς φαγόπυρου είτε αλεσμένους (σε μορφή αλευριού ή νιφάδων) θα βρούμε σε μαγαζιά με βιολογικά προϊόντα και σε super markets. Επίσης, κυκλοφορούν στο εμπόριο μπισκότα, ζυμαρικά κ.ά.
Το φαγόπυρο αναπτύσσεται εύκολα, χωρίς την ανάγκη για φυτοφάρμακα ή ζιζανιοκτόνα. Eίναι ετήσιο φυτό με ύψος από 35 έως 80 εκατοστά. Σε ανθοφορία βρίσκεται από Ιούλιο μέχρι Σεπτέμβριο. Καλλιεργείται σε ψυχρά κλίματα, αντέχει στα θρεπτικά φτωχά εδάφη ή τα βαριά αργιλώδη. “Προτιμά” τα καλά στραγγιζόμενα εδάφη, δεν μπορεί να αναπτυχθεί στη σκιά ενώ ανέχεται την ξηρασία.
Συνομιλώντας με τον υπεύθυνο ενός καταστήματος με μπαχαρικά στο Ηράκλειο Κρήτης, το παλαιότερο της πόλης στο είδος του, ανάφερε πως η κατανάλωση του τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί. Αυτό γιατί είτε οι καταναλωτές έμαθαν για τις ιδιότητές του και το εμπιστεύονται στο διαιτολόγιο τους είτε λόγω δυσανεξίας “ακολουθούν” μια συγκεκριμένη διατροφή. Λόγω οικονομικής κρίσης παρατηρείται μια ύφεση στις πωλήσεις των προϊόντων τους αλλά σημείωσε πως οι περισσότεροι που επέλεγαν το φαγόπυρο συνεχίζουν να το καταναλώνουν. Η τιμή του είναι πολύ προσιτή και καθορίζεται από το είδος του (σπόροι ή νιφάδες) και την ποιότητά του. Οι ποικιλίες που μπορεί να βρει κάποιος στην Ελλάδα είναι εισαγόμενες αφού στη χώρα μας δεν καλλιεργείται σαν είδος, εκτός ίσως από 1 ή 2 μεμονωμένες περιπτώσεις παραγωγών.
Έχει μέλλον σαν καλλιέργεια καθώς είναι ένα προϊόν με υψηλή διατροφική αξία και στο εξωτερικό το ποσοστό των ανθρώπων που πάσχουν από την κοιλιοκάκη είναι αρκετά μεγάλο, για παράδειγμα στις ΗΠΑ και την Ιρλανδία σύμφωνα με έρευνες είναι 1 στους 300 κατοίκους. Στις χώρες της Βορειοανατολικής Ευρώπης, μάλιστα, περιλαμβάνεται στην καθημερινή τους διατροφή. Μόνο τυχαίο δεν είναι, τέλος, το γεγονός πως χρησιμοποιείται από vegetarians-vegans σε συνδυασμό με όσπρια για να αυξήσουν την πρόσληψη πρωτεϊνών υψηλής αξίας.
*Η Μελίνα Κριτσωτάκη είναι γεωπόνος. Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης. Ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές τις σπουδές στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο τμήμα Αγροτικής Οικονομίας & Ανάπτυξης. Κατέχει μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στην Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη Αγροτικού Χώρου από το ίδιο Πανεπιστήμιο. Έχει εργαστεί στον ΟΠΕΚΕΠΕ, στη Δ/νση Αγροτικής Ανάπτυξης στο τμήμα Οργάνωσης και Διαχείρισης Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων και τώρα εργάζεται ως σύμβουλος αγροτικής ανάπτυξης. Είναι Αντιπρόεδρος στο Σύλλογο Γεωπόνων Νομού Ηρακλείου.
