Μεταλλαγμένα τρόφιμα

Ένας γενετικά τροποποιημένος οργανισμός είναι εκείνος του οποίου το γενετικό υλικό έχει τροποποιηθεί με τεχνητό τρόπο προκειμένου να του προσδώσει μια νέα ιδιότητα. Η σόγια και το καλαμπόκι είναι δύο από τα γενετικά τροποποιημένα προϊόντα (μεταλλαγμένα στην καθομιλουμένη) που κυκλοφορούν ευρέως στην παγκόσμια αγορά. Άλλα είναι το βαμβάκι, η ελαιοκράμβη, η ντομάτα ενώ αποτελούν παράλληλα σημαντικές πρώτες ύλες στη βιομηχανία τροφίμων. Η πρώτη απόπειρα παρασκευής τέτοιων τροφίμων, έγινε στις ΗΠΑ το 1983, δημιουργώντας δενδρύλλια καπνού τα οποία ήταν ανθεκτικά στις ιώσεις. Πρόσφατα, μια σημαντική πλειοψηφία κρατών μελών της Ένωσης απέρριψαν την καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων προϊόντων στο έδαφός τους.

Η Γερμανία είναι η μεγαλύτερη χώρα που συμφώνησε με το σχέδιο αυτό και ακολούθησαν Αυστρία, Γαλλία, Ιταλία, Ουγγαρία, Ολλανδία, Ελλάδα, Βουλγαρία, Κροατία, Κύπρος, Δανία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία και Σλοβενία. Σύμφωνα με τη νέα Ευρωπαϊκή Οδηγία, τα κράτη μπορούν να ζητήσουν από τις βιοτεχνολογικές εταιρείες, των οποίων οι γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες έχουν ήδη εγκριθεί να μην κυκλοφορήσουν τα προϊόντα τους στην αγορά τους. Ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Δρ. Χαράλαμπος Κασίμης,υπέβαλε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων (DGSANTE) την απαίτηση της χώρας μας για εξαίρεση καλλιέργειας όλων των υβριδίων αραβοσίτου που φέρουν οκτώ γενετικές τροποποιήσεις. Αυτό επιβεβαιώθηκε μάλιστα από την Επιτροπή με τη σημείωση πως η Ελλάδα, μαζί με τη Λετονία, ήταν οι πρώτες που προέβησαν σε τέτοια απαγορευτικά μέτρα.

Σύμφωνα με την Greenpeace, μέχρι σήμερα, λίγα “μεταλλαγμένα” έχουν βρεθεί στην ελληνική αγορά τα οποία αποσύρθηκαν άμεσα έπειτα από τις διαμαρτυρίες των καταναλωτών.

Η ευρωπαϊκή νομοθεσία για τη σήμανση γενετικά τροποποιημένων τροφίμων καθιστά υποχρεωτική την αναφορά στην ετικέτα των μεταλλαγμένων συστατικών τους. Συγκεκριμένα, θα αναγράφεται “περιέχει ή προέρχεται από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς”. Μια επισήμανση εδώ, η σήμανση των προϊόντων ζωϊκής προέλευσης δεν προβλέπεται από τη νομοθεσία. Αυτό σημαίνει ότι ο καταναλωτής όταν αγοράζει κρέας, γάλα, τυρί ή αβγά δεν μπορεί να γνωρίζει αν αυτά προέρχονται από ζώα που έχουν τραφεί με τροποποιημένους οργανισμούς.

Θα πρέπει να αναφερθεί στο σημείο αυτό πως δεν υπάρχουν δεδομένα τα οποία να υποστηρίζουν ότι γενετικά τροποποιημένα τρόφιμαέχουν προκαλέσει κάποια ασθένεια ή βλάβες σε ανθρώπους. Ωστόσο, είναι ύποπτα για μεταφορά αλλεργιών ή δημιουργία ανθεκτικών μικροοργανισμών στα αντιβιοτικά λόγω “μετάδοσης” γονιδίων που προσδίδουν την ανθεκτικότητα αυτή. Επίσης, θεωρείται πως έχουν πιθανότητα συσχέτισης με περιστατικά καρκίνου.

Οι κίνδυνοι για το περιβάλλον, από την άλλη πλευρά, είναι πιο εμφανείς. Παρατηρούνται μεταλλάξεις λόγω μεταφοράς χαρακτηριστικών σε άλλους οργανισμούς ενώ υπάρχουν φόβοι για απώλεια του πλούτου της βιολογικής διαφοροποίησης στο φυτικό και ζωϊκό βασίλειο.

Η πιθανότητα ένας γενετικά τροποποιημένος οργανισμός (ΓΤΟ) να αναμειχθεί με μια συμβατική καλλιέργεια, στη φύση, είναι κάτι που μπορεί να συμβεί. Για την αντιμετώπιση της υϊοθετείται στις ΗΠΑ, προς το παρόν, το μέτρο της μεγάλης απόστασης φύτευσης ανάμεσα στα χωράφια όπου καλλιεργούνται γενετικά τροποποιημένα φυτά και σε εκείνα με τα συμβατικά. Και ας μην ξεχνάμε πως οι επιστήμονες πειραματίζονται και με ζώα όπως οι χοίροι, τα βοοειδή και τα πουλερικά.

Πάντως, οι υποστηρικτές των γενετικά τροποποιημένων φυτών θεωρούν πως η επόμενη γενιά τους θα έχει σκοπό τη βελτίωση της υγείας των καταναλωτών. Γίνονται διάφορα πειράματα προς αυτή την κατεύθυνση όπως για παράδειγμα γενετικά τροποποιημένες ντομάτες με μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικό λυκοπένιο, γενετική τροποποίηση της ελαιοκράμβης ώστε να παράγει ινσουλίνη, αφαίρεση αλλεργιογόνων από διάφορα φυτά κ.ά. Οι καταναλωτές σαφώς δεν θα πρέπει να εφησυχάζουν και απαιτείται από τους αρμόδιους φορείς να κάνουν ενημερώσεις αναφορικά με τους ΓΤΟ και τα προϊόντα που κυκλοφορούν στα ράφια των ελληνικών super-markets. Το μέλλον μόνο θα “δείξει” τι από όλα αυτά ήταν πράγματι ορθό και τι απλά άνηκε στη σφαίρα του φόβου.