του Dr. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΟΛΟΚΑΣΙΔΗ*
Σε αμηχανία βρίσκονται συχνά, ειδικότερα κατά την εαρινή και καλοκαιρινή περίοδο, άνθρωποι που ενδιαφέρονται για την προσωπική τους υγιεινή, κάνουν καθημερινά μπάνιο, χρησιμοποιούν αποσμητικό και άρωμα, αλλά παρ όλα αυτά η δυσάρεστη μυρωδιά που αποπνέει το δέρμα τους, επιμένει. Το πρόβλημα μπορεί να εντείνεται κατά τη διάρκεια ενός ραντεβού ή μιας επαγγελματικής συνάντησης, λόγω του stress, γεγονός το οποίο επηρεάζει την ψυχολογία του ατόμου αλλά και την ποιότητα ζωής του!
Από τι προκαλείται η δυσοσμία του δέρματος; Απλά μυστικά αντιμετώπισης
- Υπερβολική εφίδρωση (υπεριδρωσία):
Ο ιδρώτας από μόνος του είναι άοσμος και υπηρετεί τη φυσική λειτουργία ρύθμισης της θερμοκρασίας του σώματος. Όταν τα βακτήρια που κατοικούν στο δέρμα διαλύουν τον ιδρώτα στα συνθετικά του μέρη, δημιουργούν παραπροϊόντα, τα οποία είναι η πηγή της κακοσμίας.
Ένας πρώτος απλός, όσο και αποδοτικός τρόπος αντιμετώπισης, είναι η επιμονή μας στην επιπλέον καθαριότητα και υγιεινή. Να κάνουμε ντους όσο πιο συχνά μπορούμε. Αμέσως μετά την προπόνηση στο γυμναστήριο, πριν φύγουμε από το σπίτι το πρωί, ενδιάμεσα σε μια κουραστική μέρα.
Πολύ σημαντικό είναι και το καλό σκούπισμα μετά το μπάνιο. Όταν η υγρασία παραμένει -μετά από ένα γρήγορο σκούπισμα- εγκλωβίζεται στο δέρμα και ιδιαίτερα σε πτυχές, όπως οι μασχάλες και κάτω από το στήθος. Εκεί που λείπει ο αέρας είναι ευκολότερο να αναπτυχθούν βακτήρια τα οποία παράγουν δύσοσμες ενώσεις.
Κατά την προπόνηση στο γυμναστήριο, να προτιμούμε αθλητικά ρούχα τα οποία δεν παγιδεύουν τον ιδρώτα. Ιδανικά είναι τα βαμβακερά ενδύματα καθώς και ειδικά υφάσματα υψηλής τεχνολογίας, σχεδιασμένα γι αυτόν τον σκοπό.
- Yψηλή κατανάλωση αλκοόλ, τσαγιού και καφέ:
Καθώς το αλκοόλ κυκλοφορεί στο αίμα, μικροσκοπικά σταγονίδια απελευθερώνονται μέσω των ιδρωτοποιών αδένων. Ο τύπος αλκοόλ που καταναλώνουμε δεν παίζει ρόλο στο πόσο έντονα θα μυρίζει ο ιδρώτας. Καλό είναι να αντικατασταθούν τα αλκοολούχα ποτά καθώς και τα ροφήματα που είναι πλούσια σε καφεΐνη (όπως ο καφές και το τσάι) με φυσικούς χυμούς.
- Kατανάλωση τροφών με έντονη οσμή και καρυκευμάτων:
Τροφές που μυρίζουν έντονα, όπως το κρεμμύδι, το σκόρδο, το μπρόκολο, τα καρυκεύματα και τα μπαχαρικά, διασπώνται και παράγουν ουσίες που επίσης μυρίζουν έντονα. Αυτές οι ουσίες κυκλοφορούν στον οργανισμό μέσω του αίματος και απελευθερώνονται με την αναπνοή, τον ιδρώτα και τα ούρα. Καλό είναι, ειδικότερα σε περιόδους με άνοδο θερμοκρασίας, να τις αποφεύγουμε.
Επίσης η μεγάλη κατανάλωση κόκκινου κρέατος καθώς και επεξεργασμένων τροφίμων όπως και τροφών με υψηλά λιπαρά, μπορεί να οδηγήσει σε κακοσμία. Καλό είναι να περιοριστούν αυτές οι τροφές και να προσαρμοστεί η διατροφή σε ένα διαιτολόγιο πλούσιο σε λαχανικά, τα οποία είναι πλούσια σε βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία, φυτικές ίνες και αντιοξειδωτικά, τα οποία ευνοούν την αποτοξίνωση του σώματος. Επιπλέον, η κατανάλωση μαϊντανού, σέλινου και δυόσμου καθώς και κανέλας συντελούν στην εξουδετέρωση της δυσοσμίας του σώματος. Σε ορισμένες περιπτώσεις βοηθά και η κατανάλωση στυμμένου λεμονιού με νερό, ιδιαίτερα κατά το πρωινό.
- Παράλειψη γευμάτων και δίαιτα
Η παράλειψη γευμάτων και οι στερητικές δίαιτες προκαλούν μείωση στην παραγωγή σάλιου, καθώς η μάσηση την αυξάνει. Η μείωση του σάλιου οδηγεί σε δύσοσμη αναπνοή.
Καλό είναι να προσπαθήσουμε να τρώμε σε σταθερά χρονικά διαστήματα. Επίσης η μάσηση τσίχλας χωρίς ζάχαρη πολλές φορές βοηθάει καθώς αυξάνει την παραγωγή σιέλου.
- Χαμηλή κατανάλωση νερού
Η μειωμένη κατανάλωση νερού οδηγεί και αυτή στη μείωση παραγωγής σάλιου. Στόχος είναι να αυξήσουμε την κατανάλωση νερού ώστε να μη μένει το στόμα στεγνό για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Η ενυδάτωση θα προσφέρει και άλλα σημαντικά οφέλη, κυρίως στη φυσιολογία του δέρματος και όχι μόνο!
- Διαιτητική ανισορροπία σε μαγνήσιο και ψευδάργυρο
Εάν υπάρχει ελλιπής πρόσληψη μαγνησίου και ψευδαργύρου, συνιστάται λήψη συμπληρωμάτων διατροφής.
- Παράγοντες που δημιουργούν «άσχημη αναπνοή»
Εκτός από κάποιους διατροφικούς παράγοντες που ήδη αναφέραμε, μπορεί να υπάρχουν και άλλα παθολογικά αίτια για την «άσχημη αναπνοή», όπως ουλίτιδα, νικοτίνη. Επίσης η ελλιπής στοματική υγιεινή. Όταν δε βουρτσίζουμε συχνά τα δόντια μας, τα υπολείμματα τροφών κολλούν ανάμεσα στα δόντια και τα ούλα, με αποτέλεσμα να αποσυντίθενται και να παράγουν δύσοσμα παραπροιόντα. Στην περίπτωση αυτή καλό είναι να βουρτσίζουμε τα δόντια μας μετά την κατανάλωση ακόμα και πολύ μικρών γευμάτων. Σε ορισμένες περιπτώσεις καλό είναι να βουρτσίζουμε και την γλώσσα καθώς και να χρησιμοποιούμε στοματικό διάλυμα για να αποφύγουμε την ανάπτυξη βακτηριδίων.
- Κληρονομική προδιάθεση (γονίδια)
Ένα ποσοστό 10-15% περίπου των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν προβλήματα δυσοσμίας, έχει κληρονομική προδιάθεση στην έντονη κακοσμία και ειδικότερα σε υπεριδρωσία και κακοσμία πελμάτων.
- Το στρες
Το στρες αυξάνει σημαντικά την εφίδρωση.
- Γαστρεντερικές διαταραχές
Οι συχνές γαστρεντερικές διαταραχές καθώς και η γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση, οδηγούν σε ανεπαρκή ή ημιτελή χώνεψη. Επιπλέον, κάποιες ασθένειες του ήπατος (όπως η ηπατική ανεπάρκεια) παράγουν εξαιρετικά δύσοσμη αναπνοή.
- Σακχαρώδης διαβήτης
Όταν το σώμα δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη, τότε αρχίζει να διασπά λιπαρά για να παράγει ενέργεια. Τότε, απελευθερώνονται ουσίες οι οποίες μπορεί να είναι δύσοσμες. Αυτές έχουν ιδιαίτερη επίδραση στην αναπνοή, η οποία μυρίζει σαν ασετόν. Καλό είναι οι ασθενείς που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη σε συνδυασμό με τον ειδικό ιατρό να διατηρούν το σάκχαρο του αίματος πολύ καλά ρυθμισμένο.
- Δυσοσμία στην ευαίσθητη περιοχή
Η πιο συχνή αιτία για την δυσοσμία του κόλπου είναι η κολπίτιδα, η οποία προκαλείται από μύκητες ή μικρόβια. Συχνότερα το καλοκαίρι, οι υψηλές θερμοκρασίες, τα στενά ρούχα και εσώρουχα, οι πισίνες και οι πολυσύχναστες παραλίες, αποτελούν παράγοντες κινδύνου. Πρέπει να επισκεφτείτε τον γυναικολόγο σας για να διαγνώσει το πρόβλημα, ειδικότερα όταν συνυπάρχουν συμπτώματα, όπως κνησμός, τσούξιμο ή πόνος κατά την ούρηση, έκκριμα από τον κόλπο. Παράλληλα, καλό είναι να χρησιμοποιείτε ειδικά σαπούνια τα οποία δεν επηρεάζουν το pH του κόλπου και αποκλειστικά βαμβακερά εσώρουχα.
- Υπερβολική τριχοφυία ειδικά σε μασχάλες και γεννητική περιοχή.
Οι τρίχες αυξάνουν την θερμοκρασία τοπικά με αποτέλεσμα να εντείνεται η εφίδρωση και να αναπτύσσονται πιο εύκολα τα βακτηρίδια. Ο ιδρώτας προσκολλάται πάνω στις τρίχες της περιοχής και δυσκολεύεται γρήγορα να εξατμιστεί, με αποτέλεσμα η βακτηριδιακή δραστηριότητα να είναι μεγαλύτερη και να διαρκεί περισσότερη ώρα. Αντίστοιχα με την τρίχα, υπάρχει μεγαλύτερο «πρόσφορο έδαφος» (δηλ. μεγαλύτερη επιφάνεια) οπότε το αποτέλεσμα της βακτηριδιακής αυτής δράσης πολλαπλασιάζεται. Στο πρόβλημα, μια εξαιρετική λύση αποτελεί η αποτρίχωση-για ιδανικότερο αποτέλεσμα με χρήση ιατρικού laser αλεξανδρίτη.
- Λιπαρότητα τριχωτού κεφαλής
Η αυξημένη λιπαρότητα στο τριχωτό της κεφαλής, συνήθως φέρει αυξημένο φορτίο σε βακτηρίδια, οπότε παρατηρείται συχνά κνησμός. Απαιτείται συχνότερο λούσιμο του τριχωτού της κεφαλής με ειδικά σαμπουάν κατά της λιπαρότητας και της πιτυρίδας.
Εστιακή υπεριδρωσία και θεραπευτικές μέθοδοι:
Σε περιπτώσεις παθολογικής υπερβολικής εφίδρωσης στην περιοχή της μασχάλης ή σε παλάμες και πέλματα, η κατάσταση ονομάζεται εστιακή υπεριδρωσία και αφορά σχεδόν το 3% του πληθυσμού. Σπανιότερες εντοπίσεις είναι στο πρόσωπο, στη μέση και το στήθος. Η εμφάνισή της τοποθετείται κυρίως στην δεύτερη ή τρίτη δεκαετία της ζωής και αφορά εξίσου και τα δυο φύλα. Συνήθως υπάρχει κληρονομικότητα με θετικό οικογενειακό ιστορικό. Η εντόπιση είναι συμμετρική και αμφοτερόπλευρη και στα δύο άκρα. Επηρεάζει την καθημερινότητα του ασθενούς, καθώς το πρόβλημα μπορεί να είναι πάντα υπαρκτό (με επιδείνωση σε καταστάσεις έντονου stress) και να υποχωρεί μόνο κατά την διάρκεια του ύπνου.
Οι ψυχολογικές, κοινωνικές και επαγγελματικές επιπτώσεις της υπεριδρωσίας είναι τεράστιες. Πολλοί αναφέρουν αμηχανία, χαμηλή αυτοεκτίμηση, δυσκολία εύρεσης εργασίας, προβλήματα στη σεξουαλική και κοινωνική ζωή, ακόμη και κατάθλιψη.
Η διάγνωση της υπεριδρωσίας πραγματοποιείται κυρίως με το τεστ αμύλου-ιωδίου. Πρόκειται για μία ποιοτική εκτίμηση της εστιακής υπεριδρωσίας. Η διαδικασία περιλαμβάνει την επάλειψη της υπό εξέταση περιοχής με διάλυμα ιωδίου 5% και έπειτα την εφαρμογή αμύλου σε μορφή σκόνης (πούδρας). Μετά το πέρας 5 λεπτών ακολουθεί η οπτική αξιολόγηση του αποτελέσματος. Οι περιοχές που παρουσιάζουν υπερβολική εφίδρωση χρωματίζονται έντονα και εμφανίζονται από ιώδεις έως σκούρες μαύρες.
Για τη θεραπεία της υπεριδρωσίας δοκιμάζουμε αρχικά διάφορα αποσμητικά και αντιιδρωτικά τοπικά προϊόντα (κυρίως άλατα αλουμινίου σε συγκεντρώσεις 1-2% με ή χωρίς προσθήκη αλάτων ζιρκονίου, τα οποία αυξάνουν την αποτελεσματικότητα) τα οποία εμποδίζουν την ανάπτυξη βακτηριδίων. Ωστόσο είμαστε προσεκτικοί καθώς η υπερβολική χρήση τους μπορεί να οδηγήσει σε θυλακίτιδα ή και σε εμφάνιση ερεθιστικής εξ επαφής δερματίτιδα στην περιοχή της μασχάλης. Τα αντιιδρωτικά σκευάσματα έχουν ένδειξη σε περιπτώσεις ήπιας και μέτριας υπεριδρωσίας. Εφαρμόζονται τοπικά το βράδυ πριν τον ύπνο σε καθημερινή βάση, τουλάχιστον μέχρι να πετύχουμε έναν προσωρινό έλεγχο του προβλήματος.
Οι θεραπείες με αντιχολινεργικά φάρμακα που χορηγούνται από το στόμα (γλυκοπυρρολικό οξύ, προπανθελίνη) παρουσιάζουν σοβαρές παρενέργειες και οι ασθενείς που πάσχουν από υπεριδρωσία δεν μπορούν να τις ανεχτούν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Έτσι γι αυτή την ένδειξη έχουν εγκαταλειφθεί.
Ιοντοφόρηση είναι η διαδικασία εισαγωγής στους ιστούς ιόντων αλατιού σε διάλυμα μέσω του δέρματος και μπορεί να είναι αποτελεσματική για τη θεραπεία της υπεριδρωσίας, κυρίως των παλαμών και πελμάτων. Αυτά εμβαπτίζονται στο νερό σε επαφή με δυο μεταλλικούς δίσκους, τους οποίους διαπερνά το ρεύμα για 20-30 λεπτά. Το ρεύμα αυξάνεται μέχρι το σημείο που ο ασθενής αρχίζει να ενοχλείται (περίπου 15mA στις παλάμες και 20mA στα πέλματα). Χρησιμοποιούνται εντάσεις ρεύματος που είναι κάτω από το όριο πρόκλησης βλάβης στο ακροσυρίγγιο και δεν προκύπτει μηχανική απόφραξη. Το ρεύμα φαίνεται να αποδιοργανώνει προσωρινά την μεταφορά ιόντων στο εκκριτικό τμήμα των ιδρωτοποιών αδένων.
Η ιοντοφόρηση αντενδείκνυται στην εγκυμοσύνη και σε ασθενείς με βηματοδότες και μεταλλικά εμφυτεύματα. Μέχρι την επαρκή μείωση της εφίδρωσης πραγματοποιούνται εικοσάλεπτες συνεδρίες, τρεις φορές την εβδομάδα. Μετά από αυτό συστήνονται θεραπείες συντήρησης μία ή δύο φορές το μήνα. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθούν παράλληλα αντιχολινεργικά φάρμακα τα οποία εισάγονται μέσω ηλεκτροφόρησης.
Η σύγχρονη μη χειρουργική αντιμετώπιση της μασχαλιαίας υπεριδρωσίας την οποία και συνιστούμε σε περιπτώσεις μέτριας και σοβαρής υπεριδωσίας γίνεται με την ιατρική εφαρμογή από δερματολόγο ενδοδερμική έγχυση βοτουλινικής τοξίνης τυπου Α (με τις εμπορικές ονομασίες botox και dysport) η οποία προσφέρει ένα πολύ καλό αποτέλεσμα το οποίο ξεκινάει μετά από 24-72 ώρες κι έχει διάρκεια τουλάχιστον 5-6 μηνών! Η διαδικασία είναι εξαιρετικά γρήγορη, εύκολη και ανώδυνη (πραγματοποιείται με σύριγγα ινσουλίνης η οποία είναι ιδιαίτερα λεπτή) και δεν απαιτείται καν η χρήση
τοπικής αναισθητικής κρέμας.
Στις χειρουργικές μεθόδους αντιμετώπισης της πολύ σοβαρής μασχαλιαίας υπεριδρωσίας εντάσσεται η αφαίρεση του υποδόριου ιστού χωρίς την αφαίρεση του υπερκείμενου δέρματος της περιοχής που εμφανίζει το πρόβλημα. Γίνονται κάποιες τομές στο δέρμα για να αποκτήσουμε πρόσβαση στους υποδόριους μασχαλιαίους ιστούς και αποκόπτεται το βαθύτερο χόριο και ο υποδόριος ιστός. Για την επίτευξη αυτού του στόχου έχουν περιγραφεί και άλλες μέθοδοι όπως, η υποδόρια απόξεση και η λιποαναρρόφηση στη μασχαλιαία περιοχή.
Η ενδοσκοπική θωρακική συμπαθεκτομή είναι μια ελάχιστα επεμβατική χειρουργική προσέγγιση η οποία συνίσταται στη μερική εκτομή της συμπαθητικής νευρικής αλυσίδας (που βρίσκεται στο θώρακα) αμφοτερόπλευρα. Η επέμβαση απαιτεί γενική αναισθησία και πραγματοποιείται με τεχνική βιντεοθωρακοσκόπησης. Η συμπαθητική αλυσίδα αποκόπτεται στο ύψος δύο γαγγλίων μαζί με τους αντίστοιχους επικοινωνούντες κλάδους και από τις δύο πλευρές. Οι τομές είναι ελάχιστα ορατές και εντοπίζονται στη μασχάλη. Η παραμονή στο νοσοκομείο είναι σύντομης διάρκειας και απουσία επιπλοκών ο ασθενής φεύγει από αυτό την επομένη της επέμβασης.
Για την υπεριδρωσία των πελμάτων βοηθάει να στεγνώνουμε καλά τα δάχτυλα των ποδιών μας μετά το ντους και να ψεκάζουμε τα πέλματα με αντιιδρωτικά σπρέι. Παράλληλα, αποφεύγουμε να φοράμε χοντρές κάλτσες το καλοκαίρι και φροντίζουμε να αλλάζουμε τις λεπτές κάλτσες το συχνότερο δυνατόν. Μετά το ντους, καλό είναι να κάνουμε ένα αρωματικό ποδόλουτρο, είτε αναμειγνύοντας ένα λίτρο νερό με 4-5 φακελάκια μαύρο τσάι, είτε ζεσταίνοντας ενάμισι λίτρο νερό με τρεις κουταλιές της σούπας μαγειρική σόδα ή χοντρό αλάτι. Αφήνουμε τα πόδια μας επί μισή ώρα μέσα στη λεκάνη και στο τέλος απλά στεγνώνουμε καλά με μια πετσέτα.
Η σύγχρονη αντιμετώπιση της υπεριδρωσίας γίνεται και στην περίπτωση αυτή με την ιατρική εφαρμογή από δερματολόγο βοτουλινικής τοξίνης τυπου Α (Με τις εμπορικές ονομασίες botox και dysport). Εδώ η διαδικασία είναι σχετικά πιο επώδυνη (σε σχέση με την μασχαλιαία υπεριδρωσία), αλλά παραμένει σύντομη χρονικά και το τελικό αποτέλεσμα ανταμείβει τον ασθενή.
*Ο Dr.Κωνσταντίνος Κολοκασίδης είναι δερματολόγος-αφροδισιολόγος
