To «ατύχημα» στην Ισπανία για την Αριστερά και τους Podemos επηρεάστηκε, άραγε, από το Brexit και την αναταραχή που προέκυψε για την παγκόσμια οικονομία; Πώς γίνεται κι ενώ οι συνέπειες από την εμμονή του σκληρού νεοφιλελεύθερου πυρήνα στην άγρια λιτότητα και την αποσάρθρωση των εργασιακών σχέσεων, να προκαλούν συντηρητικές πολιτικές ανακατατάξεις; Να μην ευνοούν την ταχεία άνοδο αριστερών δυνάμεων που υποτίθεται ότι μάχονται το συγκεκριμένο οικονομικό μοντέλο, που επιδιώκει μια βίαιη ακόμη πιο άδικη ανακατονομή του πλούτου στην Ευρώπη;
Του Γιώργου Παπασίμου, δικηγόρου (www.gpapasimos.gr)
Η ανέλπιστη «πτώση» των Podemos και η διατήρηση της δεύτερης θέσης από τους σοσιαλιστές, πίσω από τον μνημονιακό Ραχόι, συνιστά ηχηρό χαστούκι τόσο για τον Αλέξη Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ, όσο και για την Αριστερά στη Νότια Ευρώπη. Οι προσδοκίες διαψεύστηκαν, το τόξο των φτωχότερων χωρών της περιφέρειας δεν θα «λειτουργήσει» ποτέ προς όφελος των λαών τους.
Η μετακύληση προς τα δεξιά μπερδεύει κάπως τα πράγματα, καθώς η αντίθεση στη μνημονιακή Ευρώπη δεν μπορεί να ταυτιστεί με μια προοδευτική μεταστροφή και η απόφαση, μέσω δημοψηφίσματος αποχώρησης από την Ε.Ε. της Αγγλίας, μάλλον οδηγεί στον σκεπτικισμό και τη συντηρητικοποίηση, παρά απελευθερώνει δυνάμεις.
Μετά την επικράτηση στην Αγγλία του «όχι» στην Ευρώπη, αυτοί που έδειξαν να αναθαρρύνουν και να ανεβάζουν τους τόνους ήταν οι δεξιές και ακροδεξιές δυνάμεις, αντιευρωπαϊκές και ευρωσκεπτικιστικές: από τη Γαλλία και την Ιταλία μέχρι την Αυστρία και την Ολλανδία. Οι δυνάμεις αυτές όμως, αν και εκμεταλλεύονται την ανθρώπινη δυστυχία και τη φτώχεια, ποντάρουν στην άγνοια και την έλλειψη παιδείας, ερμηνεύοντας την αντιδημοκρατική στάση και αντίληψη της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών –που προφανώς εξυπηρετεί τα πιο επιθετικά ευρωπαϊκά ή και παγκόσμια κεφάλαια– ως πράξεις αντεθνικές. Ο ρατσισμός και ο εθνικισμός αποτελούν την κορωνίδα της ακροδεξιάς ρητορικής και τον μεγαλύτερο κίνδυνο για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, την ίδια ώρα που η Αριστερά δείχνει να χρεώνεται τον λαϊκισμό, τις ιδεοληψίες και την ανικανότητα να ορθώσει τείχη στη μνημονιακή λαίλαπα και στον «μπαμπούλα» της δημοσιονομικής ισορροπίας ή να συντάξει μια εναλλακτική πρόταση απέναντι σε μια Ε.Ε. που εξυπηρετεί, με τρόπο επαίσχυντο, τα συμφέροντα της γερμανικής και ευρωπαϊκής ολιγαρχίας.
Η αποτυχία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ –ο χαρακτηρισμός από τον Πάμπλο Ιγκλέσιας της Ελλάδας ως προτεκτοράτο είναι πρόσφατος– να έρθει σε ρήξη με το ευρωπαϊκό κατεστημένο και η μετατροπή της σε όργανο των ακραίων ευρωπαϊκών οικονομικών κύκλων, συνιστά μια πρώτη μεγάλη απογοήτευση των κοινωνικών δυνάμεων που ανέμεναν μια σταδιακή στροφή, ένα ντόμινο προοδευτικών αλλαγών σε Ελλάδα, Πορτογαλία, Ισπανία. Παρά τις δηλώσεις του αρχηγού των Podemos, σύμφωνα με τις οποίες «ο Αλέξης κι εγώ, έχουμε ένα πράγμα κοινό: Είμαστε βαθιά υπέρ της Ευρώπης αλλά είμαστε και δημοκράτες. Το να είσαι δημοκράτης στην Ευρώπη, σημαίνει ότι αναγνωρίζεις πως η πολιτική βάση του ευρωπαϊκού σχεδίου είναι η ευημερία και η υπεράσπιση των κοινωνικών δικαιωμάτων», οι «νέες» πολιτικές δυνάμεις δεν δείχνουν ικανές να αναλάβουν τη διαχείριση της εξουσίας, αλλάζοντας τα δεδομένα.
Την ίδια ώρα, ο λαϊκισμός του κατεστημένου της Αγγλίας, στον οποίο συνέβαλαν δυνάμεις από όλες τις πλευρές (συντηρητικό και εργατικό κόμμα), προεξάρχοντος του δυναμικού, επικεφαλής του κόμματος Ανεξαρτησίας Ηνωμένου Βασιλείου, Νάιτζελ Φάρατζ, πρόσθεσαν νέους κύκλους απογοητεύσεων των ψηφοφόρων και ανέδειξαν το πραγματικό πρόβλημα: στις κατεστημένες δυνάμεις εντάσσονται κόμματα και πολιτικοί και από τις δύο πλευρές.
Το ευρωπαϊκό οικοδόμημα έτσι όπως είναι δομημένο, να εξυπηρετεί συγκεκριμένα συμφέροντα αλλά και μια κάστα γραφειοκρατών που δεν έχουν «ιδεολογία», όραμα και αντίληψη της πραγματικότητας, δεν μπορεί να συνθλιβεί ούτε από δυνάμεις της Αριστεράς με εμμονές και μια παρωχημένη, ερασιτεχνική αντίληψη άσκησης της εξουσίας, ούτε από ακροδεξιές που ωθούν σε εξόδους από θεσμούς στο όνομα της καθαρότητας των λαών και της ανάδειξης της τοπικής εξουσίας, σε βάρος μιας πιο συλλογικής και δημοκρατικής στο πλαίσιο μιας, ενοποιημένης ουσιαστικά και προς όφελος των λαών, προοδευτικής Ευρώπης.
Το μεγάλο πρόβλημα που αναδεικνύεται και με τις εκλογές στην Ισπανία και με την επικράτηση του «όχι» στην Ευρώπη των Εγγλέζων είναι το γεγονός πως οι ευρωπαϊκές μάζες άγονται και φέρονται από αρχηγούς και αρχηγίσκους που λαϊκίζουν στο όνομα της εξουσίας, που γι’ αυτούς είναι μοναδικός σκοπός. Και πως το σύνολο σχεδόν των υπαρχόντων πολιτικών δυνάμεων –αυτών κυρίως που έχουν περάσει το κατώφλι της εξουσίας- εθελοτυφλούν, λαϊκίζουν και πάνω απ’ όλα κινούνται και διαμορφώνουν προγράμματα και αντιλήψεις αποκομένες από τα μεγάλα, λαϊκά κοινωνικά στρώματα των χωρών τους.
Η έλλειψη ευρωπαϊκής παιδείας και συνείδησης, η «παραποιημένη» λειτουργία της Δημοκρατίας και η επικράτηση του χρηματοπιστωτικού, στην ουσία παρασιτικού, κεφαλαίου, ο γερμανικός «επεκτατισμός» έχουν διαμορφώσει τη σημερινή δύσκολη ευρωπαϊκή πραγματικότητα, που δεν μπορεί να ερμηνευτεί εύκολα ούτε να εξορκιστεί.
Η άνοδος νέων κοινωνικών δυνάμεων, στη βάση των διαμορφωμένων νέων σχέσεων παραγωγής στην Ευρώπη, η δημιουργία νέων πολιτικών σχηματισμών από μη φθαρμένα πρόσωπα που δεν συμμετείχαν στο σημερινό στάτους, αποτελούν τη μοναδική προοπτική, σε μια ήπειρο που ασφυκτιά από τις συνεχείς επιθέσεις κατά των εργασιακών κατακτήσεων, των ανθρώπινων δικαιωμάτων, κατά των μισθών και των συντάξεων.
