του ΑΝΤΩΝΗ ΚΟΤΣΑΚΑ*
Μπορούν τα φτωχοποιημένα μεσοστρώμματα να εξελιχθούν στο νέο υποκείμενο ανατροπής;
Το πρεκαριάτο , από το Λατινικό precarious ( που σημαίνει αβέβαιος,ανασφαλής) είναι νέος όρος που εμφανίζεται από τη δεκαετία του ΄80’στις μη δoγματικές μαρξιστικές αναλύσεις για τα σύγχρονα προβλήματα.
Αφορά όλους όσους εργάζονται, διανοητικά ή χειρονακτικά με ελαστικούς όρους εργασίας, καθώς τους ανέργους και τους χαμηλοσυνταξιούχους .
Αφορά ανασφάλιστους εργαζόμενους με μπλοκάκια ,περιστασιακά ή εποχικά ή εκ περιτροπής εργαζόμενους. Γενικά εργαζόμενους με < ελαστικούς όρους >και στα πλαίσια του < flexicurity>(Ελαστική και με χαμηλή ασφάλιση εργασία) . Ουσιαστικά αναφέρεται σε όλους και όλες που βρίσκονται σε κατάσταση αδυναμίας πρόβλεψης για τη ζωή τους στο σήμερα και το αύριο, κατάσταση που δημιουργεί αστάθεια στην υλική και πνευματική τους ευημερία.
Ο όρος αναπτύχθηκε στο βιβλίο του καθηγητή Guy Standig το 2011(Το Πρεκαριάτο – Η νέα επικίνδυνη τάξη-). Με το θέμα έχουν ασχοληθεί αρκετοί διανοητές μεταξύ των οποίων ο Νόαμ Τσόμσκι και Zygmunt Bowman.
To ζήτημα του Πρεκαριάτου απασχόλησε και τη σύνοδο της Λέσχης Μπίλντεμπεργκ τον Ιούνιο του 2016 στη Δρέσδη και προφανώς οι συμμετέχοντες ασχολούνται με το τι θα συμβεί στον κόσμο προσεχώς….
Ένα από τα πρώτα συμπεράσματα είναι ότι το Πρεκαριάτο δεν αποτελεί ακόμα τάξη αλλά είναι τάξη υπό διαμόρφωση που έχει κάνει ήδη αισθητή την παρουσία της σε πολλές περιπτώσεις. Το Ocupy wall street και τώρα ο αντισυστημισμός στις Αμερικανικές εκλογές. Οι Indignados στην Ισπανία , το ισχυρό λαικό κίνημα στο Μεξικό. Οι αγανακτισμένοι στο Σύνταγμα , το BREXIT και οι κινητοποιήσεις στη Γαλλία. Το κίνημα των 5 αστέρων στην Ιταλλία είναι σαφή δείγματα.
Το δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι οι πρεκάριοι έχουν συνήθως αρκετή μόρφωση και απεχθάνονται όλες τις συστημικές ελίτ , αλλά δεν είναι οργανωμένοι και κατά συνέπεια δεν μπορούν να ελεχθούν από τα κατεστημένα κόμματα.
Το τρίτο συμπέρασμα είναι ότι βασικό χαρακτηριστικό τους είναι ο αντισυστημικός ριζοσπαστισμός ,που εύκολα μπορεί να οδηγήσει μεγάλα τμηματά τους σε ακραίες κοινωνικές και εκλογικές συμπεριφορές , ακόμα και προς ακροδεξιά σχήματα.
Τώρα η παγκόσμια οικονομική ελίτ ,θυμάται την προειδοποίηση του Ζμπίγκνιου Μπρενζίνσκι , ότι οι εξεγέρσεις θα έρθουν από την μεσαία τάξη που καταρρέει. Εδώ ίσως θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ο τρόπος παραγωγής από την βιομηχανική επανάσταση μέχρι και τον 20΄ αιώνα είχε το στοιχείο της έντασης εργασίας. Τώρα όμως αλλάζει, η εισαγωγή της Ρομποτικής στην παραγωγή, η υπέρβαση της παραγωγής εν σειρά (σύστημα Φόρντ),οι εκτυπωτές τριών διαστάσεων και τόσα άλλα οδηγούν σε νέα εποχή με συνέπεια την απώλεια εκατομμυρίων θέσεων εργασίας. Μπαίνουμε σε περίοδο έντασης γνώσης και κεφαλαίου.
Φυσικά σε όλα αυτά υπάρχει αντίλογος από την πλευρά της κλασικής Μαρξιστικής σκέψης. Καταλογίζουν στα κόμματα της αριστεράς, κυρίως στην Ευρώπη ότι χρησιμοποιούν τον όρο πρεκαριάτο γιατί θέλουν να αναθεωρήσουν τον Μαρξισμό. Υποστηρίζουν ότι επισφαλώς εργαζόμενοι υπήρχαν πάντα και ότι δεν αποτελούν τάξη. Ότι στη συζήτηση για το πρεκαριάτο εξετάζονται μόνο οι σχέσεις παραγωγής αποκομμένα από τις σχέσεις ιδιοκτησίας. Και ότι το πρεκαριάτο είναι και ήταν ανέκαθεν μέρος του προλεταριάτου.
Στη Χώρα μας με στοιχεία του Υπ. Εργασίας < Εργάνη> αποδεικνύεται ότι τον Ιούλιο του 2016 από τις 201.973 προσλήψεις το 54% αφορούσε θέσεις μερικής ή εκ περιτροπής εργασίας. Οι προσλήψεις αφορούσαν κυρίως νέους έως 30 ετών . Συνολικά τον ίδιο μήνα έφυγαν από την μισθωτή εργασία 182.512 και για το λόγο αυτό προκύπτει θετικό ισοζύγιο (22.553) από 15 εως24 ετών και (2.004)από 25 εως 30 ετών. Στις ηλικίες άνω των 30 ετών οι απολύσεις υπερτερούν. Θέματα όπως αυτό μπορούν και πρέπει να μας οδηγήσουν σ΄ένα γόνιμο ατομικό αλλά συλλογικό αναστοχασμό χωρίς βεβαιότητες δογματικού τύπου.
Ο καθένας /μία βγάζει τα δικά του συμπεράσματα. Σε κάθε περίπτωση όμως τέτοια μείζονα θέματα μπορούν και πρέπει να αφορούν την Συνεδριακή διαδικασία, ενός μεγάλου Αριστερού κόμματος που ασκεί κυβερνητικές ευθύνες.
Θέματα όπως οι εμπορικές συμφωνίες νέου τύπου (T.T.I.P-T.I.S.A-S.E.T.A.) που θα επιφέρουν γεωστρατηγικές αναδιαμορφώσεις . Όπως η εισαγωγή της Ρομποτικής στην παραγωγική διαδικασία μαζί με τους εκτυπωτές τριών διαστάσεων , η κοινωνική οικονομία κ.α. πρέπει να συζητηθούν και να επηρεάσουν όχι μόνο τη σκέψη μας αλλά και την ασκούμενη πολιτική.
Διαφορετικά η Αριστερά κινδυνεύει να δίνει μάχες οπισθοφυλακής… για διατήρηση κεκτημένων.
*Ο Αντώνης Κοτσακάς είναι μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ. Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην “Αυγή της Κυριακής”.
