του ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ*
Από την εποχή Σημίτη οι διάδοχες κυβερνήσεις συμπεριφέρονται ως εάν ο κίνδυνος τουρκικής επίθεσης είναι πραγματικός, επικείμενος και δεδομένη η ελληνική ήττα σε περίπτωση αναμέτρησης. Καλλιεργούν το ραγιαδισμό και τον εθνομηδενισμό της παρέας του Φίλη και πολλών άλλων. Το επιχείρημα ότι ο Ερντογάν είναι «τρελός» και ανεξέλεγκτος δικαιολογεί κάθε περαιτέρω υποχώρηση, ποιος τα βάζει με ένα τρελό;
Η αλήθεια είναι πως ο Ερντογάν είναι τολμηρός, ρηξικέλευθος, λογάς, αλλά τελικά λογικός ενώ η Τουρκία, με τους κεμαλιστές ή τον Ερντογάν, αποφεύγει να παραβιάσει έμπρακτα το πλαίσιο που ορίζουν οι ΗΠΑ. Όποτε η Τουρκία έχει περάσει από τη ρητορική σε πολεμικές επιχειρήσεις έχει την άτυπη αλλά ρητή έγκριση των ΗΠΑ (Κύπρος) ή δεν προσκρούει σε σαφή απαγόρευση των ΗΠΑ (Συρία). Αναλυτικότερα:
Μετά τον Β΄Πόλεμο η Τουρκία και η Ελλάδα αποτελούσαν για τις ΗΠΑ μια ενότητα και είχαν ένα ρόλο: να είναι φράχτης σε κάθε απόπειρα καθόδου της ΕΣΣΔ και των συμμάχων της προς τη Μεσόγειο. Στη Γιάλτα, Στάλιν-Τσώρτσιλ-Ρούσβελτ, αποφάσισαν ότι Τουρκία και Ελλάδα ανήκουν στη Δύση, όπως απλώς υπενθύμισε ο Κων/νος Καραμανλής. Το άνοιγμα και η πολιτική ειρήνης της Αθήνας στα Βαλκάνια ήταν αποτέλεσμα της Γιάλτας και της ειρηνικής συνύπαρξης. Οι καλές διαβαλκανικές σχέσεις ήταν δοτές από τις συμφωνίες των Μεγάλων Δυνάμεων.
Κάθε αλλαγή στα ελληνοτουρκικά ή στα βαλκανικά πράγματα έγινε είτε απ’ ευθείας από τις ΗΠΑ είτε με εντολή ή ανοχή τους πχ Γιουγκοσλαυία. Είναι πασιφανές ότι ισχύει απολύτως ένα κεντρικό σημείο-κλειδί: Η αποτροπή καθόδου της μετακομμουνιστικής Ρωσίας στη Μεσόγειο. Τουρκία και Ελλάδα εξακολουθούν να έχουν κοινή μοίρα απέναντι στη Ρωσία, όπως προέβλεπε η Γιάλτα. Έχουν κοινή μοίρα αλλά όχι κοινή στάση έναντι της Ρωσίας. Η διάκριση απαιτεί εξήγηση:
Η Τουρκία μετά την πτώση της ΕΣΣΔ πλεονεκτεί έναντι της Ελλάδας επειδή συνορεύει με τη Ρωσία, διατηρεί δηλαδή το ρόλο του φράχτη, ενώ η Ελλάδα δεν κλείνει, πλέον, το δρόμο σε κανέναν αντίπαλο, όλες οι βαλκανικές χώρες ανήκουν και αυτές στη Δύση. Η Ελλάδα έχει χάσει το ρόλο που έδινε άμεση αξία στη γεωπολιτική της θέση. Αντίθετα η Τουρκία μπορεί να συναλλάσσεται επωφελώς με τη Ρωσία εφόσον δεν ανατρέπει την αμερικανική πολιτική.
Το πετρέλαιο/αέριο δημιουργεί νέα γεωοικονομικά/γεωπολιτικά δεδομένα και ο ρόλος της Ελλάδας ίσως δεν έχει κριθεί ακόμα οριστικά. Αλλά η Αθήνα δεν φαίνεται ικανή να διεκδικήσει οτιδήποτε πέραν αυτών που επιθυμούν οι ΗΠΑ-ΕΕ πχ ο αγωγός των Αζέρων. Η ψοφοδεής στάση της Αθήνας δεν αφήνει αμφιβολίες για το τελικό αρνητικό αποτέλεσμα.
Η Τουρκία είναι ουσιώδης παίκτης στο Μεσανατολικό, με σχετικά ευρύ περιθώριο κινήσεων επειδή παρέχει καταφύγιο στις φιλοαμερικανικές αντί-Άσαντ δυνάμεις και της επιρροής της στους Ισλαμιστές/τζιχαντιστές. Ωστόσο οι σχέσεις με τους Ισλαμιστές την καθιστούν σημαντικό παίκτη μόνο επειδή οι ίδιες οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν τη συντριβή των ισλαμιστών για να μην κυριαρχήσουν οι Ρώσοι και ο Άσαντ.
Η προσέγγιση του Ερντογάν με τη Μόσχα δεν ανησυχεί ιδιαίτερα τις ΗΠΑ επειδή μια ισλαμική Τουρκία, υπό τον Ερντογάν, μπορεί να είναι επικίνδυνη ως πηγή μετάδοσης και μεταλαμπάδευσης του μαχητικού ισλαμισμού στη Ρωσία και ο Πούτιν φυσικά το ξέρει. Ο Τραμπ αρνήθηκε να ενδώσει στην τουρκική απαίτηση να μην εξοπλίσουν οι Αμερικανοί τους Κούρδους της Συρίας. Η Τουρκία με ΗΠΑ-Ρωσία αντιμετωπίζει συμπληγάδες. Αλλά αν δεν εξωθεί στα άκρα μπορεί να κερδίζει και πάντως να μη ζημιώνεται, όχι τηρώντας αποστάσεις (από τη Ρωσία) αλλά κρατώντας ισορροπίες με ΗΠΑ/Ρωσία.
Η διαφορά Τουρκίας-Ελλάδας περιγράφεται και ως εξής: η ΕΕ θεωρεί πολύτιμη την Τουρκία και αναζητά μια ειδική σχέση μαζί της αφού η ένταξη φαντάζει αδύνατη. Ταυτόχρονα η ΕΕ ετοιμάζει τέταρτο Μνημόνιο για την Ελλάδα και τρόπους υποδούλωσής της για τον υπόλοιπο αιώνα και βάλε.
Ωστόσο ούτε η Ρωσία ούτε η ΗΠΑ θέλουν να ενισχυθεί η Τουρκία. Αυτή πχ είναι η αιτία που τα Κατεχόμενα παραμένουν επί σαράντα χρόνια παράνομα. Γι’ αυτό σκοντάφτουν συνεχώς οι ποικίλες απαιτήσεις του Ερντογάν πχ να έχει μερίδιο στο (προσδοκώμενο) πετρέλαιο/αέριο της Κύπρου ή να μετάσχει στην απελευθέρωση της Μοσούλης. Εφ’ όσον οι τουρκικές απαιτήσεις μειώνουν το μερίδιο των πανίσχυρων Εταιριών Πετρελαίου ο Ερντογάν θα τρώει πόρτα. Εναπόκειται στον Αναστασιάδη και στον Τσίπρα να μην ενδώσουν στις πιέσεις του Ερντογάν ο οποίος απλώς φωνασκεί. Το αντάλλαγμα για την Τουρκία-σε βάρος της Ελλάδας- δεν θα είναι η κατοχή μεριδίου αλλά, πιθανόν, η μετατροπή της σε κύριο κόμβο διέλευσης του πετρελαίου-φυσικού αερίου.
Οι συμμαχίες της Αθήνας με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, είναι ασφαλώς χρήσιμες αλλά η αξία τους είναι απολύτως σχετική. Η Αθήνα δεν έχει την ισχύ ώστε να απαιτήσει σεβασμό των συμφωνιών πχ από το Ισραήλ αν αποφασίσει να παρασπονδήσει, ούτε διαθέτει ισχυρότερα πλεονεκτήματα από την Τουρκία, αν η Άγκυρα αλλάξει πολιτική. Αντίβαρο για την Ελλάδα θα ήταν η σταθερή και βαθιά ενότητα με την Κύπρο ώστε να γίνουν υπολογίσιμος και προτιμώμενος παράγων για την ασφαλή διέλευση των υδρογονανθράκων.
Ο Ερντογάν προκαλεί εδώ φθόνο επειδή σηκώνει κεφάλι εκεί που οι ηγεσίες μας το σκύβουν. Πολλοί στην Αθήνα προβλέπουν την πτώση του (πιθανή) έτσι ώστε να αισθανθούν δικαιωμένοι για τον ραγιαδισμό τους. Δείγμα της χαμηλής αυτοεκτίμησης (ευφημισμός για τον ραγιαδισμό) είναι πως πολλοί πιστεύουν ότι καλύτερα να έρθουν οι Γερμανοί να (μας) βάλουν τάξη αφού δεν μπορούμε μόνοι μας. Δεν φιλοσοφούν ούτε γνωρίζουν ποίηση, ότι «οι βάρβαροι είναι μια κάποια λύση», όπως έλεγε ο μέγας Αλεξανδρινός. Απλώς γλύφουν.
*Ο Απόστολος Αποστολόπουλος είναι δημοσιογράφος. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Νέα Σμύρνη με μικρασιατική παιδεία από την οικογένειά του. Ακολούθησε τη δουλειά του πατέρα του και του παππού του. Τα χρόνια της δικτατορίας έφυγε στο Παρίσι, όπου και σπούδασε κοινωνιολογία στο -τότε πειραματικό- πανεπιστήμιο της Vincennes. Ξεκίνησε τη δημοσιογραφική του ζωή από την εφημερίδα Αυγή, όπου από χρόνια αρθρογραφεί στο κυριακάτικο φύλλο της σε φιλική βάση. Έχει εργαστεί επίσης στις εφημερίδες Μεσημβρινή, Απογευματινή, Αθηναϊκή και σε περιοδικά όπως το Αντί και τα Πολιτικά Θέματα. Συνεργασία είχε, στο ραδιόφωνο, με το σταθμό της Αθήνας 9,84. Από το 1974 εργάζεται στην ΕΡΤ, όπου, έως το 1997, παρουσίαζε το Δελτίο Ειδήσεων καθώς και πολλές δημοσιογραφικές εκπομπές. Είναι παντρεμένος με τη Δώρα Αποστόλου και έχουν μια κόρη, την Ελένη.
