του Κωνσταντίνου Κουσκούκη*
Ο κοινωνικός τουρισμός αποτελεί μια ευρύτερη μορφή τουρισμού εμπερικλείοντας το σύνολο των τουριστικών υπηρεσιών, άμεσων ή έμμεσων, που διευκολύνουν και ενισχύουν τη συμμετοχή στον τουρισμό ασθενέστερων , ειδικών κοινωνικοοικονομικών ομάδων όπως νέοι, αγρότες, άνεργοι, πολύτεκνοι και ΑμεΑ.
Η ανάπτυξή του στηρίζεται στο Κράτος Πρόνοιας για να εξασφαλίσει διακοπές σε άτομα χαμηλού εισοδήματος , προκειμένου να ισορροπήσουν και να ανατροφοδοτηθούν σωματικά και ψυχικά, στο πλαίσιο της κοινωνικής πολιτικής των αναπτυγμένων κρατών του κόσμου, με κυρίαρχο γνώρισμά του την παροχή στα μέλη του κοινωνικού συνόλου με χαμηλή αγοραστική δύναμη, ειδικές άμεσες ή έμμεσες οικονομικές παροχές, οργανωμένες σε ειδικά προγράμματα.
Στην Ελλάδα ο κοινωνικός τουρισμός εφαρμόστηκε το 1982 από τον ΕΟΤ και τη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς και Απόδημου Ελληνισμού, ενώ τα τελευταία χρόνια αποτελεί βασική προτεραιότητα, όχι μόνο του κράτους, αλλά και άλλων φορέων όπως εργατική εστία, ασφαλιστικές εταιρίες, φορείς του Δημοσίου, επαγγελματικές συνδικαλιστικές οργανώσεις και ΟΤΑ, ενώ στο εξωτερικό υπάρχουν και διεθνή προγράμματα, πάντοτε με κρατική ενίσχυση όπως στην Ισπανία το SEGITTUR και το IMERSO, και στη Μάλτα το NSTS.
Τα προγράμματα κοινωνικού τουρισμού αναπτύσσονται και εξελίσσονται, αναζητώντας ειδικές μορφές τουρισμού και προωθώντας την πρόσβαση σε ελεύθερο χρόνο, την πολιτιστική υγεία και την κοινωνική αξία όπως πολιτιστικές εκδρομές και εκδηλώσεις, ψυχαγωγία και αθλητισμό με όρους βιώσιμης ανάπτυξης και με σεβασμό στους τόπους υποδοχής των τουριστών.
Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων θα λειτουργήσει τα νέα προγράμματα κοινωνικού τουρισμού το 2021-2022 αφ’ενός με τον ΟΑΕΔ και αφ’ετέρου με τον ΟΠΕΚΑ ως ειδική δράση για τους αγρότες. Το πρόγραμμα κοινωνικού τουρισμού του ΟΑΕΔ θα υλοποιηθεί από 1η Αυγούστου του 2021 έως 31 Ιουλίου 2022 με προϋπολογισμό 30εκατ. ευρώ και θα καλύψει 300.000 επιταγές, ενώ μέχρι τις 31 Ιουλίου 2021 μπορούν να ενεργοποιήσουν τις επιταγές τους και οι 300.000 δικαιούχοι του προηγούμενου προγράμματος που δεν τις αξιοποίησαν λόγω Covid-19 το 2020.
Το πρόγραμμα ΟΑΕΔ ιδιαίτερα ελκυστικό, αποτελεί πολύτιμο εργαλείο κοινωνικής και οικονομικής πολιτικής καθώς χαρακτηρίζεται από αυξημένες έως 100% επιδοτήσεις στους δικαιούχους και έχει ουσιαστικά συμβολή στην επανεκκίνηση του τουρισμού και στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου για πολλές επιχειρήσεις του τουρισμού σε όλη την Ελλάδα ειδικότερα στις ακριτικές περιοχές Έβρου και των νησιών, αλλά και στα χιλιάδες νοικοκυριά που στερούνται διακοπών λόγω χρημάτων.
Εκτός από τη διαμονή σε τουριστικά καταλύματα επιδοτούνται και ακτοπλοϊκά εισιτήρια ειδικότερα για άτομα με αναπηρία, στα οποία διατίθενται δωρεάν, ενώ η επιλογή των τουριστικών καταλυμμάτων γίνεται απο το «Μητρώο Παροχών» του ΟΑΕΔ.
Το πρόγραμμα Κοινωνικού Τουρισμού του ΟΠΕΚΑ διάρκειας 6 ημερών για 50.000 δικαιούχους μέσω της Εργατικής Εστίας, ενισχύει τον αγροτικό πληθυσμό της χώρας και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με 15 εκατ. ευρώ, με προγράμματα εκδρομικού και ιαματικού τουρισμού, παιδικών κατασκηνώσεων, ενώ παράλληλα θα δοθούν χρηματικά βοηθήματα σε τρίτεκνες και πολύτεκνες αγρότισες μητέρες.
Ο ΟΠΕΚΑ επιδοτεί τις επιχειρήσεις καταλυμάτων των νησιών που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή διαχείρισης των προσφυγικών ροών με το σύστημα επιλογής των δικαιούχων για το πρόγραμμα Κοινωνικού Τουρισμού να βασίζεται στη μοριοδότηση συγκεκριμένων οικονομικών, οικογενειακών και ασφαλιστικών κριτηρίων.
Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τον τουρισμό προτείνει ένα νέο ευρωπαϊκό μοντέλο για τουρισμό χωρίς αποκλεισμούς, στα πρότυπα του ευρωπαϊκού προγράμματος CALYPSO ώστε να μπορούν οι ευάλωτες κοινωνικές ομάδες να χρησιμοποιούν τα εθνικά προγράμματα κοινωνικού τουρισμού για ταξίδια και φιλοξενία σε τουριστικά καταλύματα άλλων χωρών-μελών της ΕΕ, που επίσης εφαρμόζουν προγράμματα κοινωνικού τουρισμού.
Ο κοινωνικός τουρισμός αποτελεί πολύτιμο εργαλείο κοινωνικής και οικονομικής πολιτικής, για την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου σε χαμηλές περιόδους ζήτησης για τους τουρίστες από το εξωτερικό.
Τα προγράμματα κοινωνικού τουρισμού έχουν σκοπό να ενισχύσουν κάποιες ομάδες, προκειμένου να απολαύσουν τις ευεργετικές συνέπειες των διακοπών και να μην αισθάνονται τη «μορφή αποκλεισμού», ενώ παράλληλα το όφελος από τις διακοπές, είναι πολλαπλό, για εργοδότες και εργαζομένους, αφού συμβάλλει στην ευημερία κοινωνικών ομάδων.
*Ο Κωνσταντίνος Κουσκούκης είναι Καθηγητής Δερματολογίας – Νομικός –Πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Ιαματικής Ιατρικής – Πρόεδρος Ελληνικού Συνδέσμου Τουρισμού Υγείας
