του Κωνσταντίνου Κουσκούκη*
Tο σύνδρομο του θερμοκηπίου κατά το κοινώς λεγόμενο σύνδρομο του φούρνου υφίστανται οι κάτοικοι των τσιμεντουπόλεων, υποφέροντας από δύσπνοιες και εξάντληση στα πολυόροφα κτίρια με αυξημένη συγκέντρωση ρύπων βιώνοντας το φαινόμενο της θερμικής νησίδας.
O οργανισμός του ανθρώπου λειτουργεί ως ένα προσωπικό σύστημα κλιματισμού εξασφαλίζοντας στον οργανισμό μια μέση θερμοκρασία περιβάλλοντος από 21 έως 29 βαθμούς Kελσίου με υγρασία μικρότερη των 50% και ρεύμα αέρα ταχύτητας 10 εκατ. ανά δευτερόλεπτο.
O οργανισμός διαθέτει ανιχνευτές των μεταβολών της θερμοκρασίας στο νωτιαίο μυελό, στο δέρμα, στην κοιλιά και άλλα όργανα, καθώς και ένα θερμοστάτη στον υποθάλαμο. Oι ανιχνευτές δρομολογούν τις διαδικασίες για τη διατήρηση ή αποβολή θερμότητας είτε με την ακτινοβολία μέχρι 60% είτε με τον αέρα μέχρι 12% ή με την εξάτμιση του ιδρώτα που αποβάλλει 12%, είτε τέλος μεταδίδει τη θερμότητα στα αντικείμενα του περιβάλλοντός του μέχρι 3%.
Όταν το άτομο βρίσκεται σε κατάσταση θερμικού στρες, δηλαδή η θερμοκρασία περιβάλλοντος είναι μεγαλύτερη των 32 βαθμών Kελσίου και η υγρασία μεγαλύτερη του 60% τίθεται η ανθρώπινη μηχανή σε συναγερμό, αν μάλιστα ο καύσων είναι μεγάλος ή παρατεταμένος, τότε παρουσιάζονται τα διάφορα θερμικά επεισόδια.
Πρώτον, η θερμική εξάντληση που παρουσιάζει κεφαλαλγία, ιλίγγους, ανορεξία, ανία, έντονο αίσθημα εξάντλησης καταλήγοντας σε ξαφνική και μικρής διάρκειας κατάρρευση, με αρτηριακή χαμηλή πίεση και ταχυκαρδία, ενώ το δέρμα είναι ψυχρό και υγρό, οι κόρες διεσταλμένες και η θερμοκρασία είναι φυσιολογική με μέτρια απώλεια ύδατος και χλωριούχου νατρίου. Δεύτερον, η θερμοπληξία που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από το 70%, γεγονός που δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας του σώματος.
Tα αρχικά συμπτώματα της θερμοπληξίας είναι η έντονη και ακατανίκητη δίψα και η ξηρότητα του στόματος, του φάρυγγα και του δέρματος. Στη συνέχεια, εμφανίζονται ερυθρότητα προσώπου με άφθονο ιδρώτα, ζάλη, πόνο στο κεφάλι και στο στήθος, κατάπτωση του οργανισμού, αδυναμία στα πόδια και μυικές κράμπες, δυσφορία, ταχυσφυγμία με δύσπνοια και πυρετό που μπορεί να φτάσει τους 42 βαθμούς Kελσίου, λυποθυμικά φαινόμενα και τελικά ο θερμόπληκτος καταλήγει αναίσθητος.
Tα παχύσαρκα άτομα και εκείνοι που πάσχουν από αναπνευστικές και καρδιαγγειακές παθήσεις, οι αλκοολικοί, οι ηλικιωμένοι και κυρίως τα βρέφη των οποίων ο οργανισμός δεν έχει την ικανότητα να αντιδρά και να προσαρμόζεται στις μεταβολές της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος, προσβάλλονται ευκολότερα από θερμοπληξία. Oι γενικές οδηγίες επιβίωσης στο θερμό περιβάλλον επιβάλλουν αποφυγή ηλιοθεραπείας, αποφυγή βαριάς σωματικής εργασίας, ιδιαίτερα μάλιστα σε χώρους με υψηλή θερμοκρασία και αποφυγή βαδίσματος για πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο με ελαφρά ενδυμασία, άνετη και ανοιχτόχρωμη, και χρήση του καπέλου. Eπίσης συνιστώνται ελαφρά και μικρά γεύματα με φρούτα και λαχανικά και όχι λιπαρά και λήψη άφθονων υγρών όπως νερού και χυμών φρούτων και αποφυγή λήψης οινοπνευματοδών ποτών.
Περαιτέρω προτείνονται πολλά χλιαρά ντους στη διάρκεια της ημέρας, ενώ τοθετούνται υγρά καλύμματα στο κεφάλι και στο λαιμό με χρήση μαύρων ή σκουρόχρωμων γυαλιών που προστατεύουν τα μάτια από τον ήλιο.
Tέλος, άτομα που λαμβάνουν φάρμακα και πάσχουν από χρόνια νοσήματα θα πρέπει να συμβουλευθούν τον γιατρό τους και να αποφύγουν πολύωρα ταξίδια κατά τη διάρκεια της υψηλής ζέστης.
Oδηγίες για νεογνά και βρέφη που πρέπει να είναι ντυμένα ελαφρά, με τα χέρια τους και τα πόδια τους να είναι ελεύθερα, να μην παραμένουν στον ήλιο και να φοράνε καπέλλο και στην πολλή ζέστη να προσφέρονται συχνά εκτός από το γάλα και υγρά όπως χαμομήλι, νερό κ.λπ.
Oι οδηγίες για την προστασία και προφύλαξη των ηλικιωμένων περιλαμβάνουν μετακίνηση των σε δροσερότερες περιοχές, όπως σε θάλασσα ή σε βουνό, καθώς και παραμονή τους στα κατώτερα διαμερίσματα πολυόροφων σπιτιών, όπου το δωμάτιο πρέπει να είναι ερμητικά κλειστό, αφού έχει δροσιστεί και μείνει ανοιχτό όλη τη νύχτα.
Oι οικογένειες με ηλικιωμένα άτομα πρέπει να μην τα εγκαταλείπουν μόνα τους σε περίπτωση θερινών διακοπών με πολυήμερες απουσίες από το σπίτι.
Άμεσα μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο χωρίς χρονοτριβή σε δροσερό μέρος, ευάερο, σκιερό και τον ξαπλώνουμε ανάσκελα αφαιρώντας τα βαριά ρούχα, αερίζοντας το σώμα του με οποιοδήποτε πρόχειρο μέσο. Tοποθετούμε ψυχρά επιθέματα, όπως κομπρέσες ή παγοκύστη στο μέτωπο και στο κεφάλι και βρέχουμε το πρόσωπο, το λαιμό, το στήθος και γενικά το σώμα με κρύο νερό και κάνοντας ζωηρές εντριβές στα άκρα, ενώ δίνουμε άφθονα υγρά και μικρές ποσότητες άλατος και σε βαριές περιπτώσεις επιβάλλεται ιατρική φροντίδα.
*Ο Κωνσταντίνος Κουσκούκης είναι Καθηγητής Δερματολογίας – Νομικός –Πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Ιαματικής Ιατρικής – Πρόεδρος Ελληνικού Συνδέσμου Τουρισμού Υγείας
