Από το www.protothema.gr, Ρεπορτάζ: Βασίλης Γούλας, Φωτογραφίες: William Faithful
Την πραγματική κατάσταση που επικρατεί σήμερα στις παραλίες ανά την Ελλάδα και ιδίως την έκταση των αυθαιρεσιών εις βάρος της ελεύθερης πρόσβασης στη θάλασσα κάθε λουόμενου επιχειρεί να αποτυπώσει το «ΘΕΜΑ» με αυτοψία στην ακτογραμμή της Αθήνας από τη Γλυφάδα έως την Ανάβυσσο. Στη λεγόμενη -με έναν τόνο βεβιασμένου κοσμοπολιτισμού- «Αθηναϊκή Ριβιέρα» παρατηρείται μια εικόνα με δύο εντελώς διαφορετικές όψεις: η μία παρατηρείται στην Ανάβυσσο και μοιάζει να δικαιώνει το «Κίνημα της Πετσέτας», δηλαδή όσους πολίτες εξεγείρονται και καταγγέλλουν ορισμένους επιχειρηματίες οι οποίοι διαπράττουν απροκάλυπτα σωρεία παραβιάσεων της έννομης τάξης στις παραλίες.
Επιπλέον των καταπατήσεων και της εκ των πραγμάτων έξωσης των απλών λουόμενων από την παραλία στην Ανάβυσσο ισχύει ένα μοντέλο εκμετάλλευσης «wannabe Mykonos» ως προς τις, πέραν της κοινής λογικής, τιμές ενοικίασης ομπρελο-ξαπλωστρών. Κατ’ αυτό τον τρόπο η Ανάβυσσος αναδεικνύεται σε χαρακτηριστικό δείγμα του ανεξέλεγκτου καθεστώτος υπό το οποίο λειτουργούν δεκάδες μπιτς μπαρ, καφετέριες, αναψυκτήρια κ.λπ. σε τουριστικούς προορισμούς ανά την Ελλάδα – και ιδιαίτερα, βέβαια, στα πολυσύχναστα νησιά του Αιγαίου.
Η άλλη όψη όμως του θέματος στην Αττική είναι διαμετρικά αντίθετη με αυτήν της Αναβύσσου, καθώς στη ζώνη ευθύνης του δήμου των «3Β» (Βάρη-Βούλα-Βουλιαγμένη), καταβάλλεται προσπάθεια από τις αρμόδιες αρχές, τοπικές και μη, για την αυστηρή εφαρμογή του νόμου. Εις το όνομα του σεβασμού στη θεμελιώδη αρχή της ελληνικής νομοθεσίας ότι στη χώρα μας δεν νοείται ιδιωτική παραλία. Και, μολονότι νοείται εκμίσθωση παραλίας, η εμπορική χρήση δεν μπορεί να αποβαίνει εις βάρος της ανεμπόδιστης προσπέλασης οποιουδήποτε πολίτη στη θάλασσα.
Οι άδειες δίδονται για καντίνες, αλλά αντικαθίστανται από κατασκευές τοποθετημένες κυριολεκτικά εκεί που σκάει το κύμα. Το ίδιο και οι ξαπλώστρες, παρόλο που ο νόμος προβλέπει ότι η πρώτη σειρά πρέπει να απέχει πέντε μέτρα από την ακροθαλασσιά
Ανεξέλεγκτη κατάσταση
Με την Ανάβυσσο ως παράδειγμα προς αποφυγήν -πλην απολύτως υπαρκτό-, διαπιστώνεται η τάση μιας μερίδας επιχειρηματιών να καταλαμβάνουν περισσότερο χώρο στην παραλία απ’ ό,τι προβλέπει η σύμβαση παραχώρησης την οποία έχουν συνάψει με το κράτος. Εγκαθιστούν ξαπλώστρες και ομπρέλες πέρα από τα νόμιμα όρια, με αποτέλεσμα να συμπιέζουν ασφυκτικά ή ακόμη και να αποκλείουν τους λουόμενους που δεν επιθυμούν να πληρώσουν αντίτιμο για να απολαύσουν το μπάνιο τους στη θάλασσα.
Ο πρώην δήμαρχος Σαρωνικού, Πέτρος Φιλίππου, είναι αποκαλυπτικός γύρω από όσα συμβαίνουν στην παραλία της Αναβύσσου. Οπως εξηγεί στο «ΘΕΜΑ», η διαχείριση της παραλίας ανήκει στην Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ), η οποία χορηγεί τις σχετικές άδειες, έχοντας παράλληλα την ευθύνη των απαραίτητων ελέγχων για το αν τηρούνται οι όροι της σύμβασης ή όχι. Οι μισθώσεις στην Ανάβυσσο έχουν γίνει από την ΕΤΑΔ, αλλά η κατάσταση είναι ανεξέλεγκτη. Εκτός από τις «τιμές Μυκόνου», όπου δεν μπορεί, π.χ., μια οικογένεια να κάνει μπάνιο γιατί θα πρέπει να πληρώσει σχεδόν έναν μισθό, έχουμε και το φαινόμενο με τις καταλήψεις των επιχειρηματιών στην παραλία.
Κατ’ αρχάς, δεν τηρείται η απόσταση των 5 μέτρων ανάμεσα στη γραμμή του νερού και τις ξαπλώστρες. Ούτε το διάστημα των περίπου 150 μέτρων μεταξύ των καταστημάτων, ούτε βέβαια ο ανώτατος αριθμός των ομπρελών που επιτρέπεται βάσει του νόμου. Κάθε επιχειρηματίας καταλαμβάνει πολύ μεγαλύτερο χώρο από όσο ορίζει η μίσθωσή του. Στην Ανάβυσσο οι άδειες εκδίδονται για καντίνες, αλλά οι επιχειρηματίες έχουν κατασκευάσει μεγάλες εγκαταστάσεις. Η ΕΤΑΔ δεν ελέγχει, γιατί λαμβάνει χρήματα από τις μισθώσεις! Και φυσικά ο δήμος δεν μπορεί να παρέμβει στις παρανομίες, ενώ και οι επιχειρηματίες δεν πληρώνουν ούτε ένα ευρώ, έστω για την αποκομιδή των απορριμμάτων.
Από 80 έως 145 ευρώ η ξαπλώστρα
Στο οργανωμένο κομμάτι της παραλίας Αναβύσσου, για μια ξαπλώστρα στην πρώτη και τη δεύτερη σειρά ο πελάτης θα πρέπει να καταβάλει από 50 ευρώ τις καθημερινές και από 85 ευρώ τα Σαββατοκύριακα. Ταυτόχρονα όμως ισχύει η υποχρέωση ελάχιστης κατανάλωσης 30 ευρώ τις καθημερινές και 60 ευρώ τα Σαββατοκύριακα. Αυτό σημαίνει ότι με πράξεις της απλής αριθμητικής κάποιος θα πρέπει να πληρώσει από 80 ευρώ τις καθημερινές και από 145 ευρώ το Σαββατοκύριακο.
Αν πάλι επιλέξει την άνεση και την ιδιωτικότητα μιας καμπάνας, οι τιμές ανεβαίνουν στα 70 ευρώ τις καθημερινές και στα 100 ευρώ τα Σαββατοκύριακα, πάλι όμως με ελάχιστη κατανάλωση από 40 και 60 ευρώ αντίστοιχα. Σημειωτέον ότι στην Ανάβυσσο υπάρχουν καταστήματα τα οποία δεν χρεώνουν τη χρήση ξαπλώστρας, επιβάλλουν όμως ελάχιστη κατανάλωση, η οποία ξεκινά από τα 50 ευρώ και φτάνει έως τα 130 ευρώ ανά δύο άτομα, ανάλογα με τη σειρά της ξαπλώστρας.
Οι ταμπέλες που έχουν τοποθετηθεί θέτουν όρους απαράβατους, ακόμη και για την κατανάλωση τροφίμων και ποτών
Ερήμην των δήμων
Σε έναν δήμο επί της Αθηναϊκής Ριβιέρας, τον Αλιμο, ο δήμαρχος Ανδρέας Κονδύλης εξηγεί στο «ΘΕΜΑ» ότι η ΕΤΑΔ εκμισθώνει κάποιες άδειες σε επιχειρήσεις χωρίς να ενημερώνει την τοπική δημοτική αρχή. Ο κ. Κονδύλης επισημαίνει ότι «εμείς, αν έχουμε καταγγελίες από πολίτες, πηγαίνουμε να ζητήσουμε τις άδειες, αλλά δεν μπορούμε ούτε να βγάλουμε ξαπλώστρες και ομπρέλες, ούτε να επιβάλουμε πρόστιμο. Εμείς ως Δήμος Αλίμου ειδοποιούμε το Λιμενικό, το οποίο πρέπει να διενεργήσει έλεγχο για το αν οι ξαπλώστρες έχουν απόσταση 5 μέτρων από τη θάλασσα και, φυσικά, για το αν η μίσθωση της παραλίας καλύπτει το νόμιμο 50% και μόνο αυτό. Βέβαια, οι πολίτες που διαμαρτύρονται έρχονται στον δήμο διότι δεν γνωρίζουν πως υπάρχει συναρμοδιότητα από διάφορους φορείς. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι αν ο δήμος αποπειραθεί να επιβάλει πρόστιμο και να ξηλώσει στοιχεία, τότε παρανομεί ο ίδιος. Υπάρχει συγκεκριμένο παράδειγμα όπου η ΕΤΑΔ παραχώρησε άδεια για καντίνα σε έναν επιχειρηματία και εκείνος έφτιαξε κατάστημα 100 τ.μ.! Και ενώ έχει εκδοθεί πρωτόκολλο κατεδάφισης από το 2010, ακόμη δεν έχει εφαρμοστεί. Την ευθύνη γι’ αυτό την έχει η Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Αλλά και η ΕΤΑΔ βολεύεται με το μίσθωμα, καθώς νοικιάζει τις αυθαίρετες κατασκευές. Εχουμε, δηλαδή, αυθαίρετες εγκαταστάσεις που το κράτος πρέπει να γκρεμίσει, αλλά έρχεται κρατική υπηρεσία και τις ενοικιάζει και εισπράττει χρήματα. Αρα, σε όλο αυτό υπάρχει συνενοχή του ίδιου του κράτους».
Η μέθοδος «3Β»
Στον Δήμο Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης, τουλάχιστον, σύμφωνα με τον δήμαρχο Γρηγόρη Κωνσταντέλλο, στις παραλίες που διαχειρίζεται απευθείας η δημοτική αρχή υπάρχει πλαφόν τιμής για τη χρήση ξαπλώστρας. Τηρείται υποχρεωτικά επίσης ο κανόνας κατάληψης του 50% της παραλίας για εμπορική αξιοποίηση, ενώ το υπόλοιπο παραμένει ελεύθερο για το κοινό. Όπως τονίζει ο κ. Κωνσταντέλλος, «εμείς παραχωρούμε άδεια για ομπρελοξαπλώστρες με δύο παραμέτρους: πρώτον, ορίζουμε τετραγωνικά μέτρα χρήσης, τα οποία δεν μπορεί να είναι πάνω από το 50% της συνολικής έκτασης της εκάστοτε παραλίας. Δεύτερον, θέτουμε ανώτατο όριο για τις ξαπλώστρες που επιτρέπεται να τοποθετηθούν. Για παράδειγμα, στα 700 τ.μ. που θα μισθωθούν, μπορεί κάποιος να βάλει μέχρι 28 ομπρελοξαπλώστρες. Αν παρανομήσει, τότε η σύμβασή του καταγγέλλεται αμέσως».
Ένα στοιχείο ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι ότι, σύμφωνα με τη μαρτυρία του κ. Κωνσταντέλλου, το μίσθωμα από την ΕΤΑΔ στη δική του περιοχή γίνεται ανάλογα με το σημείο και μπορεί να φτάσει από 40 έως 60 ευρώ το τ.μ.: «Εμείς κάνουμε δημοπρασίες για τον χώρο της παραλίας. Και λέμε, φερ’ ειπείν, τιμή εκκίνησης 45 ευρώ το τ.μ. Ερχονται και χτυπούν το νούμερο όσοι επιθυμούν, αλλά ποτέ δεν έχουμε ξεπεράσει τα 65-70 ευρώ το τ.μ., κάτι που είναι λογικό. Αρα, κάποιος που παίρνει 500 τ.μ. δίνει 30.000 τον χρόνο στον δήμο. Αλλά εμείς στον Δήμο “3Β” επιπλέον έχουμε θέσει πλαφόν, δηλαδή να μην κοστίζει πάνω από 10-11 ευρώ η ομπρέλα με δύο ξαπλώστρες. Οταν λοιπόν βλέπουμε σε σημεία της Αττικής τιμές εξωπραγματικές, τότε είναι αισχροκέρδεια. Προσωπικά θεωρώ πως, για να σταματήσει αυτό, θα πρέπει να τεθεί πλαφόν. Και, επίσης, ο επιχειρηματίας να έχει τη δυνατότητα να μετατρέπει ένα τμήμα της έκτασης που μισθώνει σε χώρο VIP, όπου θα μπορεί να διπλασιάζει την τιμή χρέωσης. Οχι όμως κάτι περισσότερο από αυτό».
Ο ρόλος της ΕΤΑΔ
Νομικοί με εξειδικευμένη γνώση του θέματος, στους οποίους αποτάθηκε το «ΘΕΜΑ» για περαιτέρω ανάλυση, αναφέρουν ότι η μάστιγα της παράνομης επέκτασης και κατάληψης παραλιών, καθώς και οι εξωφρενικά υψηλές τιμές σε μεγάλο βαθμό αποτελούν παρενέργειες από τον τρόπο λειτουργίας της ΕΤΑΔ. Διότι η Εταιρεία Ακινήτων, πολύ απλά, λειτουργεί σαν ιδιώτης που επιδιώκει το κέρδος. Δηλαδή η ΕΤΑΔ μπορεί να ζητήσει ένα μίσθωμα ανάλογα με την περιοχή, το οποίο να ξεπερνά τα 60 ευρώ ή και τα 100 ευρώ ανά τ.μ., κάτι που σημαίνει ότι ο επιχειρηματίας καλείται να πληρώσει πολύ υψηλό τίμημα, ακόμη και εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ ανά έτος, προκειμένου να εξασφαλίσει την εκμετάλλευση τμήματος κάποιας συγκεκριμένης παραλίας υψηλής ζήτησης. Κατά συνέπεια, οδηγείται στο να εγκαταστήσει περισσότερες ομπρέλες με ξαπλώστρες, να αυξήσει το κόστος ενοικίασης κ.ο.κ.
Από την άποψη της νομολογίας, αξίζει να σημειωθεί ότι το καθεστώς που διέπει την εμπορική αξιοποίηση των ελληνικών παραλιών προσδιορίζεται βάσει ενός νόμου που επιβλήθηκε τον Φεβρουάριο του 1968, δηλαδή επί δικτατορίας των συνταγματαρχών. Συγκεκριμένα, στο τεύχος 1, φύλλο 33 της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως του Ελληνικού Βασιλείου, βάσει της Κ’ Συντακτικής Πράξεως η οποία υπογράφεται από τον Γεώργιο Παπαδόπουλο ως πρόεδρο του υπουργικού συμβουλίου και τον αντιπρόεδρο Στυλιανό Παττακό, ορίζεται ότι χάριν της «επιτακτικής ανάγκης της όσον ένεστι ταχυτέρας τουριστικής αναπτύξεως της χώρας», τμήματα της δημόσιας ακίνητης περιουσίας χαρακτηρίζονται «τουριστικά ακίνητα».
Οι εκτάσεις αυτές υπάγονται εφεξής στη δικαιοδοσία του ΕΟΤ, με την προοπτική της εκμίσθωσης και της εμπορικής αξιοποίησης, ώστε να προκύψουν έσοδα για το Ελληνικό Δημόσιο. Και ενώ ο νόμος της χούντας εξακολουθεί να ισχύει, πενήντα και πλέον χρόνια αργότερα, η νομή των παραλιών μεταβιβάστηκε από τον ΕΟΤ στην ΕΤΑΔ. Ενας φορέας θυγατρικός του Υπερταμείου (Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας Α.Ε. – ΕΕΣΥΠ), ο οποίος οφείλει μεν να στοχεύει στη μεγιστοποίηση των πόρων για το ελληνικό κράτος, όχι όμως εις βάρος της ελεύθερης πρόσβασης στις ελληνικές παραλίες. Η οποία, παρεμπιπτόντως, κατοχυρώνεται ρητά και απερίφραστα, βάσει ενός ακόμη παλαιότερου νόμου, του 1940, αυτή τη φορά με την υπογραφή του Ιωάννη Μεταξά.
ΠΗΓΗ:www.protothema.gr
