του ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΠΑΣΙΜΟΥ
Μετά την επτάχρονη μνημονιακή «κηδεμονία», περίοδο κατά την οποία συρρικνώθηκε ακόμη περισσότερο η στρεβλή οικονομική βάση της Ελλάδος και μειώθηκε η αγοραστική δύναμη της πλειονότητας των Ελλήνων, έχουμε και τη δραματική διόγκωση του εσωτερικού χρέους. Χρέους που συνίσταται αφενός στα «κόκκινα» δάνεια, που ξεπερνούν τα 100 δισ. ευρώ και, αφετέρου, στις οφειλές προς το Δημόσιο, λόγω της υπερφορολόγησης, που αγγίζουν τα 100 δισ. ευρώ.
Ειδικά στο θέμα των «κόκκινων» δανείων η μέχρι τώρα ακολουθούμενη πολιτική αγγίζει τα όρια του παραλόγου. Παρά την επανειλημμένη ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών την περίοδο αυτή, με τεράστια ποσά, τα οποία έχουν προστεθεί στο δημόσιο χρέος, δηλαδή στις πλάτες των φορολογουμένων, δεν υπήρξε ουδεμία ορθολογική οικονομική κίνηση που θα ωφελούσε την κοινωνία, την οικονομία αλλά και το ίδιο το τραπεζικό σύστημα, που αποτελεί πλέον ένα τεράστιο «βαρίδι». Και να φανταστεί κανείς ότι δεν χρειαζόταν να ανακαλύψει κάποιος την Αμερική. Θα μπορούσε να ακολουθήσει το παράδειγμα των Η.Π.Α., κατά την κρίσιμη περίοδο της μεγάλης κρίσης των «τοξικών» ομολόγων του 2008, οι οποίες, προκειμένου να κλείσουν την πληγή των κόκκινων δανείων από το τραπεζικό τους σύστημα, τα διέγραψαν από το ενεργητικό τους και τα μετέφεραν σε έναν ενδιάμεσο φορέα διαχείρισης τους (bad bank). Χαρακτηριστική περίπτωση αυτής της ακαριαίας αντιμετώπισης του ζητήματος αυτού, αποτέλεσε η «Citibank» η μετοχή της οποίας από 40 δολάρια κατέβηκε στο 1 δολάριο και, μετά την εξυγίανσή της, σήμερα βρίσκεται στα 50 δολάρια.
Θα μπορούσε επίσης να ακολουθηθεί η λαμπρή πολιτική της Ισλανδίας: Το 2010, μετά τη χρεοκοπία της χώρας, το πολιτικό σύστημα κούρεψε κάθετα και μαζικά όλα τα δάνεια (όχι μόνο τα «κόκκινα») σε ποσοστό 30%-70%, ανάλογα με την οικονομική δύναμη του εκάστου δανειολήπτη («σεισάχθεια»), Έτσι, παρείχε άμεσα «οξυγόνο» στην οικονομία της και στο κοινωνικό σύνολο, με αποτέλεσμα σήμερα να παρουσιάζει σοβαρή ανάπτυξη.
Είναι προφανές ότι οι παραπάνω λύσεις-ρυθμίσεις των κόκκινων δανείων στις χώρες αυτές καταρρίπτουν τα επιχειρήματα του ελληνικού πολιτικού συστήματος και προσωπικού περί μη δυνατότητας εφαρμογής τέτοιων λύσεων «σεισάχθειας» στην Ελλάδα.
Παραπέρα, καταδεικνύει τις τεράστιες ευθύνες τους, αφού δεν νομοθέτησαν καν τη λεγόμενη «ρήτρα προτίμησης των δανειοληπτών», όπως, για παράδειγμα, η Κύπρος κατά την ένταξή της στον μνημονιακό κύκλο. Έτσι, είχαμε πρόσφατα την πώληση δανείων από την Eurobank σε ξένα funds, μόλις στο 3% της αξίας τους, χωρίς να έχει δοθεί προηγουμένως η δυνατότητα αγοράς τους.
Και ενώ η λέξη «σεισάχθεια» έχει φορτιστεί αρνητικά από την «τρομώδη» πολιτικοοικονομική ελίτ της Ελλάδας, την οποία εξορκίζει με κάθε τρόπο, ως «μετεωρίτης» έπεσαν οι δηλώσεις του Λορένζο Μπίνι Σμάγκι, προέδρου του Δ.Σ. της γαλλικής τράπεζας Societe Generale και τέως μέλος (2005-2011) της Εκτελεστικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Επισκεπτόμενος πρόσφατα την Αθήνα, πρότεινε στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα να προχωρήσει σε διαγραφή των «κόκκινων» δανείων, μέσω γενναίων «κουρεμάτων» προς όλους τους δανειολήπτες σε ποσοστό 60% – 70%.
Ως εκ τούτου, είναι αμείλικτο το ερώτημα, που υπάρχει στον τίτλο του άρθρου αυτού: Αν η μέχρι τώρα ακολουθούμενη μονοδιάστατη πολιτική πώλησης των «κόκκινων» δανείων στα ξένα funds, αντί «πινακίου φακής», χωρίς εφαρμογή «της ρήτρας προτεραιότητας των δανειοληπτών», σε συνδυασμό με τους μαζικούς επικείμενους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς, είναι απόρροια «πολιτικής μυωπίας» ή δόλου, με την έννοια της εξυπηρέτησης άλλων σχεδιασμών από τα αμιγή συμφέροντα της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα, δυστυχώς, είναι προφανής πλέον. Έχει δοθεί, όμως, και σε ανύποπτο χρόνο από τον σπουδαίο Ιταλό φιλόσοφο Maurizio Lazzarato, στο βιβλίο του «Η κατασκευή του χρεωμένου ανθρώπου».
Σ’ αυτό τονίζεται ότι το χρέος, γενικά, δεν αποτελεί μια οικονομική πτυχή μόνο, αλλά είναι, ταυτόχρονα, και μια τεχνική ελέγχου των ατομικών και συλλογικών υποκειμένων και, κατ’ επέκταση, και των κρατών. Χαρακτηριστικά αυτός αναφέρει ότι: «Το χρέος λειτουργεί ταυτόχρονα σαν μηχανή αρπαγής, λεηλασίας ή αφαίμαξης της κοινωνίας στο σύνολό της, σαν εργαλείο μακροοικονομικής διαχείρισης και καθοδήγησης και σαν μηχανισμός αναδιανομής των εισοδημάτων. Λειτουργεί, επίσης, σαν μηχανισμός παραγωγής και διακυβέρνησης συλλογικών και ατομικών υποκειμενικοτήτων… Όμως, η σχέση πιστωτή-οφειλέτη δεν περιορίζεται στην ικανότητα “να επηρεάζει άμεσα τις κοινωνικές σχέσεις», καθώς είναι και η ίδια μια σχέση εξουσίας, μία από τις σημαντικότερες και πιο καθολικές του σύγχρονου καπιταλισμού».
