της ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΣ ΙΚΑΡΙΟΥ*
Το «λαγουδάκι» που βρίσκεται στο χάρτη, κουρνιασμένο στη γαλάζια αγκαλιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου, με το κεφάλι του υψωμένο περήφανα -κατάντικρυ στα Μικρασιατικά παράλια- είναι η Σάμος.
Δεν είναι μόνο η γενέτειρα του μεγάλου φιλόσοφου και μαθηματικού Πυθαγόρα. Εκεί που κατά τη μυθολογία, γεννήθηκε η θεά Ήρα και τα ερείπια του «εκατόμπεδου» ναού της, μαρτυρούν μια μεγάλη πολυπολιτισμική ανάπτυξη. Ο τόπος που δημιουργήθηκε η «μητέρα των σηραγγών», το Ευπαλίνειο Όρυγμα. Το νησί με ένα από τα αρχαιότερα λιμάνια στη Μεσόγειο, από όπου οι καλοτάξιδες «Σάμαινες», ναυπηγημένες από σαμιακή τραχεία πεύκη, μετέφεραν κρασί σε μελανόμορφα αγγεία και αμφορείς, προς όλο τον τότε υπαρκτό κόσμο.
Δεν είναι μόνο η πατρίδα του θεμελιωτή της ηλιοκεντρικής θεωρίας Αρίσταρχου και του φιλόσοφου Επίκουρου. Εκεί, που επέλεξαν να ζήσουν για μεγάλα διαστήματα, ο Αίσωπος και ο Ηρόδοτος. Του Αντώνιου και της Κλεοπάτρας, το νησί του… «μέλιτος» και των μεγάλων ερώτων, ο αγαπημένος προορισμός. Της μακράς ιστορικής διαδρομής και των αγωνιστικών κινητοποιήσεων, της ένδειας και της προσφυγιάς, των μαχητών και των μαχόμενων. Των περιόδων ακμής και παρακμής, της «ηγεμονίας» και της «Βουλής των Σαμίων», της ναυμαχίας στα στενά της Μυκάλης και της Ένωσης του νησιού με την Ελλάδα.
Είναι όλα αυτά και πολλά ακόμη. Το μοναδικό γεωφυσικό ανάγλυφο, με τους δύο ορεινούς όγκους του Κέρκη και του Καρβούνη να σκιάζουν με δασωμένες πλαγιές την απέραντη, λες και πλεγμένη σε βελονάκι, ακτογραμμή. Τα ορεινά μονοπάτια και οι σπηλιές. Τα ξωκλήσια και τα μοναστήρια, τα ξυλόγλυπτα τέμπλα και η θρησκευτική κατάνυξη.
Ο κόπος και ο μόχθος των αμπελοκαλλιεργητών, σε αναβαθμίδες και πεζούλες, όπου φύεται και ωριμάζει το εκπληκτικό μικρόρωγο μοσχάτο σταφύλι. Ο τρύγος και το πατητήρι. Ο μούστος και η ζύμωση. Το «χρυσάφι» που ρέει στα ποτήρια, με την αδιαφιλονίκητη φρουτώδη γεύση-το σαμιώτικο κρασί της Ένωσης Οινοποιητικών Συνεταιρισμών Σάμου. Το ούζο και η «σούμα», οι ορχιδέες, το μέλι και το λάδι, το σαπούνι και τα βότανα, το τυρί, τα πήλινα και τα κεραμικά, τα υφαντά.
Τα νεοκλασικά κτίρια και η σύγχρονη δόμηση. Οι πόλεις και τα σκαρφαλωμένα σε αετοράχες, χωριά. Τα σύγχρονα τουριστικά θέρετρα, μα και η αυθεντικότητα των παραδόσεων και των πανηγυριών. Η γαστρονομία με στοιχεία σύμμικτα και υλικά της γόνιμης σαμιακής γης που μετατρέπουν ένα απλό πιάτο, σε γευστική πανδαισία.
Το θαλασσινό τοπίο και τα κορφοβούνια. Η σύγχρονη μαρίνα στο Πυθαγόρειο και η ιστιοπλοία. Τα τελευταία καρνάγια και τα ξύλινα σκαριά. Τα αλιευτικά σκάφη και οι καλές ψαριές. Οι εκδρομές και οι αποδράσεις. Οι απόμερες πανέμορφες μικρές παραλίες και οι πολύβουες. Η νυχτερινή ζωή μα και το ξημέρωμα, με θέα το υπέροχο φυσικό τοπίο. Η πυκνή βλάστηση και η έμβια ζωή. Τα ροζ φλαμίνγκο και τα σπάνια πουλιά. Το «χρυσό τσακάλι» και ο χαμαιλέοντας, τα φαράγγια μα και τα θαλασσινά περάσματα. Τα ρινοδέλφινα και οι μοναχικές φώκιες. Οι μικρές καθημερινές στιγμές στα πεζούλια των σπιτιών, το χαμόγελο και η ντοπιολαλιά, η φιλόξενη διάθεση των ανθρώπων. Τα μουσεία, η λαογραφία και τα εικαστικά δρώμενα.
Η Σάμος, δεν είναι μια ακόμη πόλη υποψήφια για «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» το 2021. Δεν είναι μόνο το κοντινότερο προς την Τουρκία, ελληνικό νησί. Ο τόπος από όπου διαβαίνουν καθημερινά εκατοντάδες Σύριοι πρόσφυγες. Ξεχασμένη συχνά από την πολιτεία, αλλά τιμημένη από τους ανθρώπους της. Που προσδοκούν να της δώσουν μια θέση στο γεωπολιτικό και οικονομικοκοινωνικό γίγνεσθαι, που να της αναλογεί.
Στο μεταίχμιο δύσης και ανατολής, η Σάμος, αποτελεί μια δροσοσταλιά ελπίδας. Κι έτσι καταγράφεται, σε ντοκουμενταρισμένο φιλμ που εκπονεί με το συνεργείο του, ο σκηνοθέτης και τηλεοπτικός παραγωγός Βασίλης Κατερινόπουλος -μέλος της EDN European Documentary Network, της ida Documentary org-international documentary Association και του drtp Documentary and Reality television Production.
Μετά την ολοκλήρωση των γυρισμάτων, που περιλαμβάνουν τους κυριότερους άξονες ιστορικής, γεωφυσικής, τουριστικής και πολιτιστικής-πολιτισμικής ανάπτυξης του νησιού, το ντοκιμαντέρ με θέμα τη Σάμο, θα αποτελέσει την Ελληνική συμμετοχή για το 2015-2016 σε διεθνή φεστιβάλ ντοκιμαντέρ της Ευρώπης και όχι μόνο. Σημειώνεται ότι, όπως έγινε πολλές φορές στο παρελθόν για άλλους τουριστικούς προορισμούς, αυτό αποτελεί συνήθως το έναυσμα για προώθηση και ανάπτυξη τουριστικών και άλλων δράσεων.
Κάτι που αξίζει σε αυτόν τον τόπο-να τον δεις ή να τον ζεις…!
(Στις φωτογραφίες του Αντ. Ιατρού, στιγμιότυπα από τη δραματοποιημένη αναπαράσταση της συγκομιδής του σαμιακού μοσχάτου σταφυλιού κατά τη διάρκεια γυρισμάτων για το ντοκιμαντέρ, με τη συμμετοχή μελών του Χορευτικού Ομίλου Σάμου ΧΟΡ.Ο.Σ)
*Η Μαργαρίτα Ικαρίου είναι δημοσιογράφος και σύμβουλος σε θέματα Επικοινωνίας-Δημοσίων Σχέσεων και Προβολής. Συνεργάζεται με το “Κέντρο Μάθησης και Πολιτισμού Αιγαίου” στο τμήμα Marketing. Είναι Cluster Facilitator (CF) στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα CADIC (Cross-Enterprise Assessment and Development of Intellectual Capital). Κατέχει Μεταπτυχιακό τίτλο στις Οικονομικές Επιστήμες και είναι Αριστούχος απόφοιτος της Σχολής ΝΟΜΙΚΩΝ Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών καθώς και Μαθηματικών της Σχολής ΘΕΤΙΚΩΝ Επιστημών. Έχει βραβευτεί για το συγγραφικό της έργο από το Σύνδεσμο Ελλήνων Λογοτεχνών και έχει τιμηθεί με το βραβείο ΙΠΕΚΤΣΙ. Είναι πιστοποιημένη δημοσιογράφος, διαπιστευμένη στο Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και τακτικό μέλος της Ένωσης Συντακτών. Διαθέτει πολυετή εμπειρία στη δημοσιογραφία, με καθημερινή δημοσιογραφική εκπομπή στα ερτζιανά. Έχει διατελέσει διευθύντρια εφημερίδος επί 12 συναπτά έτη, είναι ανταποκρίτρια του Ομογενειακού Πρακτορείου Ειδήσεων και συνεργάζεται με εφημερίδες πανελλήνιας κυκλοφορίας, ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς καθώς και περιοδικά στοχευμένα στον πολιτισμό και τουρισμό. Επί τριετία ήταν Υπεύθυνη Γραφείου Τύπου στον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Υπαλλήλων Ποντοπλοΐας και έχει διατελέσει στέλεχος Αθηναϊκών επιχειρήσεων στον τομέα δημοσίων σχέσεων και marketing. Επίσης, έχει εργαστεί στο χώρο της εκπαίδευσης ως καθηγήτρια.
