του ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ*
Στο παρά τρίχα τη γλίτωσε ο Ερντογάν αν οι πρώτες πληροφορίες είναι σωστές ότι οι πραξικοπηματίες χτύπησαν το ξενοδοχείο που έμενε αφού το είχε εγκαταλείψει λίγη ώρα νωρίτερα. Λίγα λεπτά για την τύχη μιας χώρας, πολλών ανθρώπων, της Ευρώπης και πολλών άλλων, γεωπολιτικών και οικονομικών, που θα μάθουμε σιγά-σιγά από αύριο. Πρωί-πρωί του Σαββάτου το μόνο που ξέρουμε είναι ότι μόλις σιγουρεύτηκαν Αμερικανοί και Ευρωπαίοι ότι ο Ερντογάν είναι ζωντανός βγήκαν στα μπαλκόνια να ζητωκραυγάσουν για τη νίκη της νομιμότητας και της δημοκρατίας. Φρόνιμα και τακτικά, όπως λέει και ο Βάρναλης στο ποίημα του με τίτλο «ο καλός λαός», φρόντισαν να στηρίξουν τον νικητή. Φιλύποπτοι, περιμένουμε να μάθουμε ποιος ειδοποίησε τον Ερντογάν να φύγει από το ξενοδοχείο, και κυρίως αν από το κρησφύγετό του επικοινώνησε με τον Ομπάμα και απόσπασε υποστήριξη εν των γίγνεσθαι του πραξικοπήματος με οπωσδήποτε σημαντικά ανταλλάγματα, ή αν, ειδικά οι Αμερικάνοι, «προσχώρησαν» αφού έμαθαν ότι είναι ζωντανός και μάχιμος, οπότε έκαναν την ανάγκη φιλοτιμία-οι Ευρωπαίοι ήρθαν κολαούζοι. Πάντως, πρωί του Σαββάτου, ο Ερντογάν είναι στην Κωνσταντινούπολη ενώ πρωτεύουσα του Κράτους είναι η Άγκυρα. Τις επόμενες λίγες ώρες θα δούμε αν η Τουρκία θα έχει για λίγο δυο κυβερνήσεις. Αν, δηλαδή, οι πραξικοπηματίες έχουν κάτι για να παζαρέψουν τη ζωή τους.
Εντυπωσιακή είναι η ικανότητα άμεσης κινητοποίησης των οπαδών του Ερντογάν μέσα στην πιο «δυτικόστροφη» πόλη της Τουρκίας. Υποδηλώνει, πέραν της οργανωτικής πλευράς, ότι η επιρροή του Ισλάμ αγγίζει πλατειά στρώματα του πληθυσμού όχι απλώς με την έννοια του θρησκευτικού πάθους αλλά με τη διάσταση του εθνικής ανεξαρτησίας. Το Ισλάμ θεωρείται στο χώρο της ευρείας Μ. Ανατολής, όχημα ανεξαρτησίας έναντι της επιβουλής του Δυτικού, ανήθικου, ιμπεριαλισμού-οι τζιχαντιστές είναι η ακραία εκδοχή. Και ο Ερντογάν έχει ενοχλήσει επαρκώς τη Δύση, έστω επιφανειακά, ώστε να είναι πειστικός στον κόσμο όταν μιλάει για ανεξαρτησία. Το ισλαμικό κύμα θα ενισχυθεί στην Τουρκία. Μια αναλογία πιστεύω είναι επιτρεπτή: Όπως ο «κομμουνισμός» επικάθησε στην καθυστερημένη Ρωσία ως επιφανειακό φαινόμενο και τελικά αποχώρησε, έτσι και ο Κεμαλισμός, δηλαδή η βίαιη αστικοποίηση της Τουρκίας, ήταν μοιραίο να υποχωρήσει μπρος σ’ αυτό που η χώρα κουβαλάει βαθιά στην ψυχή της, το Ισλάμ, την Ανατολή και τις μνήμες της Αυτοκρατορίας. Οι λαοί τρέφονται με όνειρα(μόνο κάτι τερατογεννέσεις τύπου Φίλη και Ρεπούση δεν ονειρεύονται) και η Ιστορία και οι κοινωνίες δεν ανέχονται βιασμούς, έχουν ακατανίκητους δικούς τους ρυθμούς για αλλαγές.
Δυο λόγια ακόμα: το πραξικόπημα εκδηλώθηκε λίγες μέρες αφότου ο Ερντογάν αποπειράθηκε στροφή φιλορωσική στο θέμα της Συρίας, τραβώντας μάλιστα το σκοινί μακριά ενοχλώντας και πάλι τις ΗΠΑ. Ταυτόχρονα έκανε συνεχείς εκκαθαρίσεις στις Ένοπλες Δυνάμεις προκαλώντας ασφυξία σε προσωπικό επίπεδο σε πλήθος αξιωματικών. Ο συνδυασμός αυτών των δυο δημιουργούσε ευνοϊκές συνθήκες για την εκδήλωση πραξικοπήματος, ενώνοντας το προσωπικό κίνητρο με τους πολιτικούς στόχους.
Ο Ερντογάν ενίσχυσε ασφαλώς τη θέση του αλλά αυτό δεν σημαίνει αυτομάτως την μακροημέρευσή του. Απλώς αποδυναμώθηκαν οι δυνατότητες ανατροπής του από εσωτερικές δυνάμεις-πάντα υπό την αίρεση ότι η εικόνα επικράτησής του είναι η πραγματική. Η επιθυμία των Δυτικών να έχουν και μια Μεγάλη Τουρκία για φράχτη της Ρωσίας και να την έχουν υποχείριό τους, όπως περίπου ήταν στα στερνά της η Οθωμανική αυτοκρατορία, μάλλον δεν μπορεί να περπατήσει, όχι με τον Ερντογάν. Ή αυτός θα πέσει με κάποιον από τους πολλούς τρόπους που ανατρέπονται διάφοροι ενοχλητικοί ηγέτες ή θα τεμαχιστεί η Τουρκία. Οι Δυτικοί έκαναν σχεδόν δυο αιώνες να καταλήξουν, με βαριά καρδιά, στον τεμαχισμό της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Η ώρα για νέες τελειωτικές αποφάσεις δεν είναι καθόλου μακριά.
