Του Γεωργίου Παπασίμου, δικηγόρου, μέλους του ΠΡΑΤΤΩ
Η αναγκαστική προσαρμογή του ΣΥΡΙΖΑ σε μια νέα πολιτική πραγματικότητα θέτει, για πρώτη φορά, πολλά καίρια ζητήματα στρατηγικής και πολιτικών επιλογών για ολόκληρη την ευρωπαϊκή Αριστερά.
Οι εμμονές της τελευταίας και οι ιδεοληψίες της την απέτρεψαν, για δεκαετίες, να υιοθετήσει ή να ενθαρρύνει πλευρές της πρακτικής κομμάτων που ανέλαβαν την εξουσία και τη διαχειρίστηκαν χωρίς, στην πραγματικότητα, να έχουν κάποια διάθεση να τη μεταλλάξουν ή να την ωθήσουν εκτός των ορίων της καπιταλιστικής κοινωνίας.
Η Αριστερά στο σύνολό της ποτέ δεν παραδέχτηκε πως η σοσιαλδημοκρατία σε κάποιες χώρες έπαιξε σημαντικά προοδευτικά ρόλο, εξασφαλίζοντας και διευρύνοντας τα εργασιακά δικαιώματα των εργαζομένων ή και εγκαθιδρύοντας κράτος πρόνοιας.
Το κράτος πρόνοιας, το σύνολο δηλαδή των παροχών στην υγεία, την εκπαίδευση και στις κοινωνικές υπηρεσίες, που αποδόθηκαν κυρίως στις σκανδιναβικές χώρες και βελτιστοποίησαν το επίπεδο ζωής, επέφεραν τον πλήρη σεβασμό των δικαιωμάτων, κοινωνικών και πολιτικών, ναι μεν εισήχθη ως θεμελιώδες χαρακτηριστικό στα πολιτικά μανιφέστα της ευρύτερης Αριστεράς, ποτέ όμως δεν αποδόθηκε στις δυνάμεις που το επέβαλαν.
Ένας από τους σημαντικούς σύγχρονους μαρξιστές διανοητές, ο P. Αndersen, «μιλώντας» για την αποεμπορευματοποίηση της εργατικής δύναμης, εντόπισε τρία «προνοιακά καθεστώτα»: Το φιλελεύθερο μοντέλο, που εφαρμόζουν Βρετανία, ΗΠΑ, Καναδάς, Αυστραλία. Το συντηρητικό μοντέλο που έχουν υιοθετήσει Αυστρία, Γαλλία, Γερμανία και το κοινωνικό, δημοκρατικό μοντέλο, στο οποίο επικρατεί η αρχή της πλήρους αποεμπορευματοποίησης των κοινωνικών παροχών. Πρόκειται για το γνωστό σοσιαλδημοκρατικό ή σκανδιναβικό μοντέλο που ισχύει στη Σουηδία, τη Νορβηγία, την Αυστρία και τη Δανία.
Σύμφωνα με τον Andersen, ο κεντρικός αναδιανεμητικός μηχανισμός πόρων αυτών των κρατών –παρά τα πλήγματα που δέχεται το μοντέλο τα τελευταία χρόνια– είναι καθοριστικός. Η κάλυψη των αναγκών είναι καθολική, ενώ η πλήρης απασχόληση και η ισότητα είναι οι μόνιμοι στόχοι της κοινωνικής πολιτικής. Η αρχή της καθολικότητας των παροχών συνδέεται με την ιδιότητα του πολίτη και όχι με τη θέση εργασίας ή την ανάγκη.
΄Ενα κομμάτι της Αριστεράς πολλές φορές δογματικό και ιδεοληπτικό, για χρόνια παραδομένο στην αντίληψη της μοναδικότητας και της ολοκληρωτικής αντιπροσώπευσης των δικαιωμάτων των ανθρώπων της εργασίας, περιφρόνησε τα ενδιάμεσα στάδια και έκανε σημαία του, ως ορόσημο, τον σοσιαλιστικό «αιφνίδιο» μετασχηματισμό.
Η αντίληψη πως μόνο σταδιακά θα μπορούσε να υπάρξει ρήξη με το κατεστημένο και μεταλλαγή ενός πολιτικού και διεφθαρμένου κοινωνικού συστήματος που στηρίχτηκε για δεκαετίες στην παρασιτική οικονομία, δεν είχε ποτέ γίνει κυρίαρχη, με συνέπειες που στην ουσία επωμίστηκαν όλοι αυτοί τους οποίους όφειλε η Αριστερά να προστατεύσει: οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι.
Αυτή ακριβώς ήταν που δεν επέτρεπε την κριτική αποτίμηση του έργου, σε μια άλλη ευρωπαϊκή χώρα, μιας κυβερνητικής θητείας που ναι μεν δεν… άνοιξε τους ασκούς του Αιόλου και δεν επέφερε τεράστια πλήγματα στη μεγαλοαστική τάξη, αλλά επέβαλε καλύτερους μισθούς, μια αξιοπρεπέστερη ζωή και ένα κράτος μικρό αλλά λειτουργικό και αποτελεσματικό. Που έβαλε κανόνες και επέβαλε θεσμούς διαφάνειας και αξιοκρατίας που αποτελούν το μέγα ζητούμενο και για την πρώτη κυβέρνηση της Αριστεράς, σε μια χώρα με ανύπαρκτη εθνική αστική τάξη, που αναζητά τρόπους να επιβάλει το στίγμα της.
Και δεν είναι μόνο η μεταστροφή –την οποία πρέπει όχι να υποστεί αλλά να υιοθετήσει– στο εσωτερικό πολιτικό τοπίο της Αριστεράς, αλλά και η ευελιξία που πρέπει να επιδείξει εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποδεικνύοντας πως μπορεί να «μεταφράζει» την πραγματικότητα, να κατανοεί τις αντιθέσεις και να βάζει ρεαλιστικούς στόχους.
Το καπιταλιστικό σύστημα, με πυρήνα τη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, έχει μετατρέψει τον πλανήτη μας σε οιονεί «σφαγείο», κι απέναντι σε αυτόν τον χειροπιαστό και ανελέητο κόσμο η Αριστερά δεν μπορεί να βολοδέρνει με εγκεφαλικά σενάρια για μια άλλη κοινωνία. Δεν μπορεί να σχεδιάζει να κάνει κάτι εδώ, χωρίς να παίρνει υπόψη της τη συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο και την Ευρώπη, σε έναν αλληλένδετο αλλά αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων κόσμο.
Προϋπόθεση για την πλήρη «επαναφορά» της στο παιχνίδι της εξουσίας –αλλά όχι και της ενσωμάτωσής της– και στην προοπτική του επαναπροσανατολισμού της ευρύτερης Αριστεράς στο όνομα της εγκαθίδρυσης μιας νέας περισσότερο ανθρώπινης και δίκαιης κοινωνίας, είναι η ενεργοποίηση λαϊκών κινημάτων πρώτα στην Ελλάδα και έπειτα στον υπόλοιπο κόσμο, με βάση τις αρχές του διαφωτισμού και του σοσιαλισμού. Με στόχο την ανατροπή του νεοφιλελεύθερου παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος με βήματα ουσιαστικά, μεταρρυθμιστικά, σταδιακά και πραγματικά ανατρεπτικά.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Χ. ΠΑΠΑΣΙΜΟΣ
Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω
Φιλοτίου 2-4, Αθήνα, Τ.Κ. 11362, Τηλ.: 210.8237.140, 6972.924356
Fax: 210.8218.633, e-mail: g.papasimos@yahoo.com
Twitter: @PapasimosG
https://www.facebook.com/syrizapapasimos?ref=hl
