του ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΣΤΑΘΗ*
Η κλιματική αλλαγή αρχίζει και μας τρίζει τα δόντια της όλο και πιο απειλητικά. Μια καινούργια μελέτη της φυσικού Φριντερίκε Οτο, που υπηρετεί στο Imperial College του Λονδίνου, μας πληροφορεί ότι ο Πλανήτης μας θα αντιμετωπίζει ακραίους καύσωνες. Στην Ευρώπη προβλέπεται ότι αυτό θα συμβαίνει κάθε δέκα χρόνια, στην Αμερική και το Μεξικό κάθε δεκαπέντε και στην Κίνα κάθε πέντε χρόνια.
Μας λέει και κάτι παραπάνω, ότι, ακόμα και αν σταματήσουμε να προσθέτουμε με την καύση ορυκτών διοξείδιο του άνθρακα (CO2) στην ατμόσφαιρα, οι θερμοκρασίες θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν, γιατί η Γη μας έχει αποκτήσει ένα στρώμα CO2 που λειτουργεί σαν ένα ταβάνι που δεν επιτρέπει τη θερμότητα να μας εγκαταλείψει. Το όλο σύστημα λειτουργεί όπως ένα θερμοκήπιο, γι’ αυτό και το φαινόμενο, δηλαδή της συνεχούς αύξησης της θερμοκρασίας, το ονομάζουμε φαινόμενο θερμοκηπίου.
Αυτές τις μέρες βιώνουμε σχεδόν όλοι τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και δυστυχώς υπάρχουν πολλοί ανάμεσά μας που αποκαλούν αυτές τις κλιματικές αλλαγές μύθο και γίνεται και σε αυτό το θέμα, ό,τι έγινε και συνεχίζει να γίνεται με τον Covid-19. Απευθυνόμενος προς αυτούς τους ερωτώ: εάν δεν καθαρίζαμε τα αστικά λύματα και τα ρίχναμε στα ποτάμια και στις θάλασσες ακατέργαστα, τι θα συνέβαινε σε αυτούς τους υποδοχείς ακατέργαστων αποβλήτων; Θα συνέβαινε αυτό στο οποίο γινόμαστε μάρτυρες μερικές φορές, ύστερα από ένα περιβαλλοντικό δυστύχημα, να βλέπουμε πολλά ψάρια να επιπλέουν νεκρά στην επιφάνεια των υδάτων.
Το αναφέρω αυτό το παράδειγμα γιατί αποτελεί μια χειροπιαστή απόδειξη ότι οι ανθρώπινες ενέργειες μπορούν και επηρεάζουν τη ζωή στη γη μας. Βέβαια, πίσω από αυτήν την προσπάθεια ορισμένων να μιλάνε δήθεν για κάποιο μύθο βρίσκονται ισχυρά συμφέροντα που ωφελούνται οικονομικά και για το λόγο αυτό θα πρέπει να αναρωτηθούμε και να αναζητήσουμε τις βαθύτερες αιτίες που μας οδήγησαν σε αυτή την τραγική για όλους μας κατάσταση, που, αν συνεχίσουμε να σφυρίζουμε αδιάφορα, ίσως να μην είναι τελικά δυνατή και η επιστροφή. Οι βαθύτερες αιτίες πρέπει να αναζητηθούν στα υπαρκτά πολιτικά συστήματα, για τα οποία πολλοί από μας δίνουν ακόμα και τη ζωή τους, παρά του ότι όλα, χωρίς καμιά εξαίρεση, έχουν συμβάλλει, άλλο περισσότερο και άλλο λιγότερο στη διαμόρφωση αυτού του περιβαλλοντικού αδιεξόδου.
Δυστυχώς, ο Πλανήτης πουθενά δεν διαφεντεύεται υπό καθεστώς δημοκρατίας. Από τη μια μεριά έχουμε τις διάφορες ρεπουμπλικανικές παραλλαγές, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται ακόμα και δικτατορίες τύπου Πούτιν ή του Ερντογάν και από την άλλη όλες τις δικτατορίες, ιδεολογικές -δεξιές και αριστερές- και θρησκευτικές. Αφού γίνονται εκλογές δεν παύουν οι περισσότεροι, ακόμα και εγγράμματοι με τις καλύτερες προθέσεις, όπως ο καθηγητής και ακούραστος αγωνιστής κατά της διαφθοράς στο Χάρβαρντ Lawrence Lessing, ή ο καθηγητής Paul Collier, του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, να τις αποκαλούν δημοκρατίες. Και αυτό γιατί, κατά τον καθηγητή Lessing, για παράδειγμα, οι φάουντιγκ φάδερς (founding fathers) μας έδωσαν την ρεπουμπλίκ (republic) με την οποία καταλαβαίνουμε ότι πρέπει να έχουμε αντιπροσωπευτική δημοκρατία!
Τώρα, εάν συγκρίνουμε τα αποτελέσματα αυτής της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας με τις αξιωματικές αρχές της, διαπιστώνουμε ότι τα αποτελέσματα δεν έχουν καμιά σχέση με αυτά που αναμένουμε να προκύψουν υπό καθεστώς δημοκρατίας. Οι καλές προθέσεις των φάουντιγκ φάδερς αποδεικνύονται, με βάση τα αποτελέσματα, απλώς ευχολόγια. Αρα κάτι πάει στραβά και δεν προκύπτουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Απόδειξη ότι αυτό είναι που πράγματι συμβαίνει, είναι ο αγώνας που κάνει ακόμα και ο εν λόγω καθηγητής για να αναδείξει με τις διαπιστώσεις του τα κακώς κείμενα, κάνοντας συγχρόνως και προτάσεις για διόρθωση της κατάστασης. Ενας πρώην υπουργός Εργασίας των ΗΠΑ, ονόματι Ρόμπερτ Ραϊχ (Robert Reich), στο βιβλίο του με τίτλο: «Να Σώσουμε τον Καπιταλισμό για τους Πολλούς και όχι για τους Ολίγους» (Saving Capitalism: Forthe Many, Not the Few) συμβουλεύει, προφανώς αυτούς που έχουν εξουσία, με τα εξής λόγια: «αφαιρέστε τα λεφτά από την πολιτική». Αυτό εμένα μου θυμίζει να λέει βασικά: βάλτε το λύκο να φυλάει τα πρόβατα! Κάτι τέτοιες ενέργειες κάνει και ο φουκαράς ο Lessing με κάτι βάουτσερς (vouchers), φορολογικές ρυθμίσεις κτλ., αλλά προκοπή δεν θα δει, γιατί τα λεφτά θα φύγουν από την πολιτική μόνον όταν καταλάβουμε πως όσο αναδεικνύουμε πολιτικούς με εκλογές η διαπλοκή και η διαφθορά θα μας καθορίζει και τον τρόπο ζωής.
Στο βιβλίο μου «Δούρειος Ίππος της Δημοκρατίας», εκδόσεις «Αμμων» (στην Αμερική κυκλοφορεί και αγγλική έκδοσή του με τίτλο: «A Therapy for Dying Democracies», εκδόσεις «Dorrance Publishing Co.») αναλύω διεξοδικώς τα φαινόμενα και εισηγούμαι πώς τα λεφτά θα αφαιρεθούν από την πολιτική με μια διαδικασία που αναδεικνύει την αξιοκρατία, απαλείφει τη διαπλοκή, τα αρχηγικά κόμματα και εξασφαλίζει την δημοκρατική εκπροσώπηση που ονειρεύτηκαν οι φάουντιγκ φάδερς και η οποία δεν χρειάζεται χρήματα, ώστε και οι μη διαθέτοντες τους οικονομικούς πόρους να μπορούν να αναδειχτούν σε πολιτικά αξιώματα.
* Ο Θεόδωρος Στάθης έζησε για χρόνια στις ΗΠΑ. Είναι πρώην βουλευτής Λάρισας με το ΠΑΣΟΚ, ενώ διετέλεσε υφυπουργός Εθνικής Άμυνας, αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού και υπουργός Γεωργίας. Είναι διδάκτωρ του Columbia University και πρόεδρος του Ιδρύματος Μεσογειακών Μελετών
