της Ντέμις Δημητρακοπούλου*
Έως το 1988 ο αρχαιολογικός χώρος της Αρχαίας Μεσσήνης ήταν γεμάτος από πρόβατα που βοσκούσαν ανάμεσα στις πεσμένες κολώνες που είχε φέρει στην επιφάνεια ο αρχαιολόγος Ρολάνδος και ο φύλακας τελούσε και χρέη καντηλανάφτη μιας και το νεκροταφείο του χωριού Μαυρομάτη βρίσκεται δίπλα ακριβώς δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο
Από την ώρα που θυμάμαι τον εαυτό μου οι γονείς μου με παραμυθένια μυσταγωγία προσπαθούσαν να με κάνουν να αγαπήσω τον τόπο καταγωγής μου, τα περίχωρα με διαφορές διηγήσεις για τους σημαντικούς ανθρώπους που ανέδειξε και την ιστορία του τόπου μας, αποτέλεσμα να στραφώ στις κλασσικές και ανθρωπιστικές σπουδές.
Ήταν Πάσχα θυμάμαι, η κατάλληλη εποχή για να επισκεφθείς το χωριό Μαυρομάτη να κατέβεις τον τότε λιθοβολημένο δρομάκι στον αρχαιολογικό χώρο και να περιπλανηθείς μέχρι το χωριό Αρσινόη – τοπικό όνομα από την θεά Αρσινόη κόρη του Λευκίππου. Οι γονείς μου παρουσιάζανε στα παιδικά μου μάτια τον εγκαταλλελειμένο ως τότε χώρο πολύτιμο και ξεχωριστό και μου μιλάγανε συχνά για τις αναφορές του Παυσανία για τον εν λόγω χώρο…. Ώσπου πρόβαλλε μπροστά μας ο νέος αρχαιολόγος και αναστηλωτής υπεύθυνος Πέτρος Θέμελης. Προσιτός και χαρισματικός στον λόγο του συστήθηκε με τους γονείς μου – αν και είχε ακουστά το όνομα του παππού μου για την προσφορά του στον αρχαιολογικό χώρο – και η συζήτηση άρχισε να στρέφεται στον Παυσανία ως πηγή ιστορική. Την επόμενη μέρα πήγαμε στο γεφύρι της Μαυροζούμενας στο χωριό Νιοχώρι, τόπος καταγωγής της Μαρίας Καλλογεροπούλου – Κάλλας, που ως πρόσφατα υπήρξε οδικό πέρασμα κι ας ανάγεται η κατασκευή του στον 4ο π.Χ αιώνα, την εποχή ακριβώς που χτιστήκαν τα τείχη της αρχαίας Ιθώμης για να προστατεύουν την αρχαία Μεσσήνη από τους εχθρούς της, από τον Θηβαίο στρατηγό Επαμεινώνδα. Ο Καθηγητής εντυπωσιασμένος από τις γνώσεις της μαμάς μου πείστηκε και βρεθήκαμε στο όρια του ποταμού κάτω από μια τοξωτή καμάρα για να του δείξει την επιγραφή ΕΚΠΕΡΕΩΘΗ ΤΟ ΔΗΟΦΙΡΙ ΤΗΣ ΜΑΥΡΟΖΟΥΜΕΝΗΣ ΔΙΕΞΟΔΟΝ ΕΜΟΥ ΣΙΝΑΝ ΣΟΥΜΠΑΣΙ – ΟΥ ΚΑΡΙΤΕΝΟΥ.
Οι μέρες που ακολούθησαν έδεσαν με φιλία τον αείμνηστο αρχαιολόγο με τους δικούς μου. Και ο επικήδειος που εκφώνησε στην κηδεία του μπαμπά μου τον έχω κρατήσει φυλαχτό.
Το πάθος του για την αναδείξει του χώρου με εξέπληξαν και από τότε παρακολουθώ ανελλιπώς το αξιόλογο έργο του που μας άφησε παρακαταθήκη. Δεν θα μιλήσω για την οικογένεια του, την καταγωγή του, τις σπουδές του την αξιόλογη καριέρα του, αυτά άλλωστε είναι γνωστά, αλλά για τον δικό μου μέντορα Πέτρο Θέμελη… τον κύριο καθηγητή που είχα την χαρά και την τύχη να εργαστώ κοντά του κατά την διάρκεια των σπουδών μου με την γαλλική αρχαιολογική ομάδα του πανεπιστημίου της Σορβόννης όπου φοιτούσα. Lettres Modernes et Classiques. Από το 1993 έως το 1995 λάβαινα μέρος ως μέλος της σχολής μου και στην συνεχεία έως το 1998 με προσωπική πρωτοβουλία.
Στην αρχή νόμιζε ότι ήμουν Γαλλίδα μιλούσα μόνο γαλλικά κι έκανα παρέα μόνο με τους συμφοιτητές μου ώσπου μια μέρα μίλησα ελληνικά σε κάποιον γνωστό από το χωριό στα ελληνικά. Ο κύριος καθηγητής εξεπλάγην γιατί από την πρώτη στιγμή του έκανε εντύπωση πως στο σάκο μου ήμουν εξοπλισμένη με υλικά για αρχαρίους όπως κασμαδάκι, χρωματολόγιο, σπάτουλες όλων των διαστάσεων, πινέλα, κόσκινο λεκάνες, μυστρί και γάντια, γεγονός σπάνιο για άπειρο φοιτητή…
Στην αρχή ήταν αυστηρός αλλά δεν βαριόταν ποτέ να σκάβει μαζί μας κι αυτό τον κρατούσε δυνατό κι εύστροφο σε κάθε νέο εύρημα που βγάζαμε στην επιφάνεια. Πίστευε ότι στον τόπο της ανασκαφής ζεις μια από τις μεγαλύτερες συγκινήσεις της ζωής…να χτυπήσεις ένα αντικείμενο ενώ σκάβεις. Η αρχαιολογία απαιτεί τόσο σωματική δραστηριότητα όσο και πνευματική εργασία. Θυμάμαι στο τέλος της μέρας καθώς τρώγαμε στο ταβερνάκι στο Μαυρομάτη συζητούσαμε κι επιχειρηματολογούσαμε στα ευρήματα που είχαμε βρει…μιας κι η επιστήμη αυτή βασίζεται στην εύρεση και την μελέτη των αρχαιολογικών δεδομένων, σε οτιδήποτε δηλαδή αποτελεί ένδειξη ζωής και ανθρώπινης δραστηριότητας στο παρελθόν.
Με το πέρασμα των χρόνων η φοιτητική μου ιδιότητα πέρασε σε προσωπική σχέση με τον κύριο καθηγητή, με την βοήθεια του κατάλαβα ότι τα καλλιτεχνικά μου ταλέντα έπρεπε να τα συνδυάσω με τις σπουδές μου κι έτσι ειδικεύτηκα στην θεατρική συγκριτική λογοτεχνία, σε συνδυασμό τις κλασσικές παραστάσεις με τις σύγχρονες. Έγινε μέντορας μου και όποτε έβρισκα χρόνο συζητούσα μαζί του για το αρχαίο κλασσικό δράμα και κωμωδία. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την ξενάγηση που μου έκανε στην ξαναζωντανεμένη πόλη όπου την είχε μετατρέψει όχι μόνο ως χώρο να περιδιαβείς αλλά και να τον ζήσεις.
Ως ιδρυτικό μέλος του σωματείου «Διάζωμα», αναστήλωσε το Στάδιο της αρχαίας Μεσσήνης και με το προτωπόρο πνεύμα του το δημιούργησε σε χώρο παραστάσεων. Ο συνομιλητής της πέτρας και του χώματος, ακροάστηκε την φωνή του παρελθόντος και ανάστησε στο ήμερο μεσσηνιακό τοπίο ανάμεσα στις ελιές ένα ανοιχτό μουσείο.
Μπορεί να έφυγε η παρέα μας, η ψυχή μας, η πυξίδα μας… μένει όμως το πνευματικό του Συμπάν, το ακατάβλητο ήθος του, το διαβρωτικό χιούμορ του.
Ευχαριστούμε κύριε καθηγητά, αν και έμεινε ένα παράπονο δεν δημιουργήθηκε μουσείο για να στεγαστούν τα ευρήματα που έφερες στην επιφάνεια αφού η Μεσσήνη, η Καλαμάτα και η Αρσινόη υπήρξαν πόλεις τις έριδος.
* Η Ντέμι Δημητρακοπούλου είναι Φιλόλογος, Ιστορικός Τέχνης
