Παρά τις 12 ώρες διπλωματικού πυρετού και ανατολίτικου παζαριού, η έκτακτη Σύνοδος Κορυφής ΕΕ- Τουρκίας δεν κατέληξε σε συμφωνία, η οποία ωστόσο αναμένεται να οριστικοποιηθεί σε νέα Σύνοδο στις 18 Μαρτίου.
Οι χώρες- μέλη της ΕΕ και η Άγκυρα κατέληξαν σε συμφωνία επί της αρχής πάνω σε ένα σχέδιο, το οποίο ωστόσο χρειάζεται μεγαλύτερη επεξεργασία στις λεπτομέρειες του.
Ενδεικτική των προθέσεων είναι η δήλωση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ: “Οι μέρες της παράνομης μετανάστευσης στην ΕΕ τελειώνουν. Θα επιδιώξουμε την επιτάχυνση της εφαρμογής του καθεστώτος θεώρησης και επιπλέον την αναγκαία χρηματοδότηση για τις εγκαταστάσεις των προσφύγων που προέρχονται από την Τουρκία”.
Ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, δήλωσε ότι “το προσφυγικό ζήτημα μπορεί να επιλυθεί μέχρι τα τέλη του έτους”.
Και πρόσθεσε: “Συμφωνήσαμε ότι η Τουρκία θα δεχτεί την επανεισδοχή των παράνομων μεταναστών στο έδαφος της. Μιλάμε για μια επωφελή διαδικασία και μπορούμε να σπάσουμε την αλυσίδα των λαθροδιακινητών. Επίσης θα ανακουφίσουμε την Ελλάδα από την ανθρωπιστική κρίση που βιώνει”.
“Το ευρωπαϊκό συμβούλιο θα ολοκληρώσει τις λεπτομέρειες το επόμενο δεκαήμερο. Θα εξασφαλίσουμε την αξιοπρεπή διαβίωση των Σύρων προσφύγων στην Τουρκία. Δεν μπορούμε να αφήνουμε κάποιες χώρες να επωμίζονται μόνες τους το πρόβλημα και για αυτό θα δώσουμε 700 εκατομμύρια στην Ελλάδα”, κατέληξε.
Οι ηγέτες της ΕΕ και της Τουρκίας συμφώνησαν να ανοίξουν τα νέα κεφάλαια για διαπραγματεύσεις για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ το γρηγορότερο δυνατό, και να επισπεύσουν την χρηματοδότηση 3 δισ. ευρώ στην Τουρκία.
Συμφώνησαν επίσης να καταργήσουν τις ταξιδιωτικές θεωρήσεις (visa) των Τούρκων προς την ΕΕ μέχρι το τέλος Ιουνίου.
Είχαν προηγηθεί διαπραγματεύσεις μεταξύ των ευρωπαίων ηγετών, χωρίς την παρουσία Νταβούτογλου, που ξεκίνησαν στις 00:30, έπειτα από τη διακοπή για διαβουλεύσεις που προκάλεσε το βέτο της Ουγγαρίας στη συμφωνία για επανεγκατάσταση μεταναστών και αιτούντων άσυλο απευθείας από την Τουρκία στην Ευρώπη.
Νταβούτογλου
Ο Αχμέτ Νταβούτογλου αρνήθηκε ότι η Τουρκία είναι επαίτης χρημάτων, καθώς -όπως είπε- “η Τουρκία έχει ήδη καταβάλει 10 δισ. δολάρια για την αντιμετώπιση της κρίσης”.
Υπογράμμισε την ανάγκη να δοθεί πρόσθετη χρηματοδότηση, τόνισε ότι “τα 3 δισ. ευρώ που είχαμε συμφωνήσει το Νοέμβριο ήταν τα αρχικά” και ανέφερε ότι “η Τουρκία μέχρι τώρα ξοδεύει από τον κρατικό προϋπολογισμό της “.
Ανέφερε ότι μια συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας είναι σημαντική ως πακέτο βοήθειας για τους πρόσφυγες αλλά και ως στρατηγική για την Τουρκία να μπορέσει να ενσωματωθεί στην ΕΕ.
“Η Τουρκία δεν ευθύνεται για την ανθρωπιστική κρίση. Ούτε και η ΕΕ φυσικά. Αυτοί που ευθύνονται πρέπει να κάνουν περισσότερα. Η Τουρκία θα υπερασπίζεται τις ανθρώπινες αξίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ποτέ δεν απαιτήσαμε περισσότερα από αυτά που λάβαμε. Απαιτούμε δίκαιο καταμερισμό για την ανθρωπιστική κρίση. Η Ευρώπη και η Τουρκία δεν ευθύνονται για αυτά”, πρόσθεσε.
Και συμπλήρωσε: “Υπεύθυνοι είναι η ISIS και η Ρωσία. Θα είμαστε το καταφύγιο όλων των θυμάτων του πολέμου, των θυμάτων του ISIS, των βομβαρδισμών της Ρωσίας και του καθεστώτος”.
Όσον αφορά το θέμα της σύλληψης δημοσιογράφων, είπε ότι στην Τουρκία η ελευθερία γνώμης είναι βασική αρχή και ότι πολλές εφημερίδες αντιτίθενται στην κυβέρνηση.
Τσίπρας
Ο Αλέξης Τσίπρας χαρακτήρισε τη Σύνοδο Κορυφής ως ένα “ουσιαστικό βήμα, ένα βήμα μπροστά”, τονίζοντας ωστόσο ότι “πρέπει να γίνουν πολλά βήματα μπροστά”.
Έκανε λόγο για “σημαντική μετατόπιση του πλαισίου συζήτησης”, καθώς όπως είπε “δεν αφορούσε το plan B, αλλά το plan A”, και πρόσθεσε ότι “η συζήτηση εστιάστηκε πως θα βρούμε μία λύση για τον περιορισμό των ροών σε συνεργασία με την Τουρκία”.
“Η Τουρκία έθετε ως όρο κάποια ανταλλάγματα που δεν ήταν δυνατόν να αποφασιστούν σήμερα και γιατί κάποια κράτη δεν ήταν σε ετοιμότητα, αλλά και γιατί κάποια από αυτά ήταν υπερβολικά”, πρόσθεσε.
Και επισήμανε ότι “η σύνοδος συνεχίζεται στη Σμύρνη, ώστε η Τουρκία να παίρνει πίσω τους μετανάστες που δεν έχουν δικαίωμα προστασίας με βάση τις διεθνείς συνθήκες”.
Ο έλληνας πρωθυπουργός παρατήρησε ότι η Σύνοδος ανέδειξε το διχασμό που υπάρχει στην ΕΕ, αφήνοντας αιχμές για τις χώρες “που δεν σέβονται το διαμοιρασμό των ευθυνών και τον κανόνα της αλληλεγγύης”.
Επισήμανε ότι στη Σύνοδο, “όχι μόνο δεν απομονώθηκε η Ελλάδα, αλλά απομονώθηκαν οι χώρες που ήθελα να απομονώσουν την Ελλάδα, χτίστηκαν τείχη σε αυτούς που θέλουν να χτίζουν τείχη”.
“Η μόνη λύση για να προχωρήσει η ΕΕ μπροστά είναι να σεβαστεί ο καθένας τις ανάγκες του άλλου”, είπε και συμπλήρωσε ότι δεν είναι δυνατόν οι εικόνες από την Ειδομένη και αλλού στην Ελλάδα να μην συγκινούν και κάποιοι να πιστεύουν ότι αυτές δεν αφορούν τον πολιτισμό μας.
Μέρκελ
Τις αρνητικές επιπτώσεις στην Ελλάδα από τη συνεχιζόμενη ροή των προσφύγων και των μεταναστών, τόνισε η καγκελάριος Μέρκελ. Όπως ανέφερε, στη Σύνοδο εξετάστηκε το πώς θα βελτιωθεί η ανθρωπιστική κατάσταση στην Ελλάδα και θα γίνει βιώσιμη, σημειώνοντας πως είναι ανάγκη να στηριχθεί η χώρα.
Σε ό,τι αφορά στην Τουρκία, ανέφερε ότι διαπιστώθηκε πως έχει κάνει σημαντικά βήματα στην προστασία των συνόρων της, αλλά και στη βελτίωση των συνθηκών ζωής των προσφύγων που βρίσκονται εκεί. Αναφέρθηκε συγκεκριμένα στην πρόσβαση των σύρων προσφύγων στην εργασία, αλλά και σε έργα που πραγματοποιούνται για την υποστήριξη τους.
Σημείωσε πως η επιχείρηση του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο, αναμένεται να συμβάλει στην καταπολέμηση των δικτύων διακινητών, ενώ χαρακτήρισε πρωτοποριακή την πρόταση για επιστροφή στην Τουρκία των προσφύγων που έχουν εισέλθει παράνομα στην Ελλάδα και την επανεγκατάσταση ισάριθμων προσφύγων απευθείας από την Τουρκία στα ευρωπαϊκά κράτη.
Όπως επισήμανε, κάτι τέτοιο θα έσπαγε το φαύλο κύκλο των ριψοκίνδυνων ταξιδιών στο Αιγαίο, καθώς θα δημιουργούσε κίνητρα για νόμιμη μετανάστευση.
Τέλος, τόνισε πως η συμφωνία επανεισδοχής θα εφαρμοστεί μόλις υπάρξει τελική συμφωνία στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής στις 18 Μαρτίου, καθώς ορισμένα κράτη-μέλη ζήτησαν περισσότερο χρόνο για να συμβουλευθούν τα κοινοβούλια τους. Η Τουρκία, ανέφερε, θα παραλάβει τους παράνομους μετανάστες, αλλά οι πρόσφυγες θα παραμείνουν στην ΕΕ, υπογραμμίζοντας πως η Τουρκία δήλωσε πρόθυμη να υλοποιήσει τη συμφωνία.
Ολάντ
“Η Ελλάδα πρέπει να βοηθηθεί διότι πρέπει να γίνει μετεγκατάσταση προσφύγων. Επίσης η Ελλάδα θα πρέπει να λάβει ανθρωπιστική βοήθεια ύψους 368 εκατομμυρίων ευρώ μέχρι το 2020. Η Τουρκία θα λάβει 3 δισ. ευρώ τους επόμενους μήνες”, ανέφερε ο Φρανσουά Ολάντ.
Ο γάλλος πρόεδρος επισήμανε ότι πρέπει να μπει ένα τέλος στη διακίνηση των προσφύγων και δεν μπορούν να στοιβάζονται οι πρόσφυγες στην Ελλάδα. “Μια λύση ανθρώπινη και ελεγχόμενη θα είναι όταν θα σταματήσουν να διέρχονται οι πρόσφυγες από το Αιγαίο. Άρα το κλειδί είναι στην Τουρκία”, ανέφερε.
Ο ίδιος έδωσε τη διαβεβαίωση ότι θα βοηθήσει την Ελλάδα στη λειτουργία των hotspots και για τη μετεγκατάσταση των προσφύγων που βρίσκονται στο έδαφός της.
Πρόσθεσε ότι η Γαλλία θα βοηθήσει και στο πλαίσιο της ανθρωπιστικής βοήθειας που θα δοθεί στην Αθήνα. Επισήμανε ότι και η Τουρκία οφείλει να λάβει βοήθεια και να υλοποιήσει τις δεσμεύσεις της στον περιορισμό των ροών. Ο ίδιος υπογράμμισε ότι πρέπει να υπάρχει επαγρύπνηση αναφορικά με την ελευθερία του Τύπου στην Τουρκία.
Κάμερον
Ο βρετανός πρωθυπουργός, Ντέιβιντ Κάμερον, είπε ότι η πρόταση της επιστροφής στην Τουρκία των μεταναστών που έρχονται μέσω του Αιγαίου στα ελληνικά μπορεί να αποδειχθεί η βάση της συμφωνίας, που εν τέλει θα κλείσει τη διαδρομή των προσφύγων από τα Βαλκάνια.
“Ήταν μία μακρά και δύσκολη νύχτα, όμως θεωρώ ότι έχουμε τη βάση μίας συμφωνίας που δίνει την πιθανότητα, στο μέλλον, όλοι οι πρόσφυγες που φτάνουν στην Ελλάδα θα επιστρέφουν στην Τουρκία”.
Ρέντσι
Ο ιταλός πρωθυπουργός, Ματέο Ρέντσι, είπε ότι “αν η Τουρκία θέλει να μπει στην ΕΕ, πρέπει να αγκαλιάσει τις αξίες μας, συμπεριλαμβανόμενης και της ελευθερίας του Τύπου. Επιτέλους, η ΕΕ αντιλαμβάνεται πόσο σοβαρή είναι η προσφυγική κρίση”.
